Oqiw qollanba

 
2-tema: Áyemgi hám búgingi kúnde ataqlı bolǵan «Erler shashtárezlik 
isleri» kásibi ustaları, olardıń dóretpeleri haqqında sıpatlama beriw. 
 
Sol zamande shashtárezler forma beretuǵın eń kópshilikke arnalǵan usıl shashtı trapetsiya 
formasında túrmeklash bolǵan hám ol jaǵdayda shashdan mayda kekiller to'qib qulaqtıń 
tómenlew bóleginen tegis etip kesilgen. Bunı bizgeshe jetip kelgen hár qıylı ılaydan islengen ıdıs 

---

3 
ıdıslarında, saray diywallarında hám fir'avnlarning tabıtlarına sızılǵan súwretlerde kóriwimiz 
múmkin. 
Egipetlik shashtárezler jasalma shashlar (parik) den da sheberlik menen paydalanıwǵan. 
Hár bir siyasiy gruppanıń shash uzınlıǵı hám formasınıń kórinisi túrlishe bolıp, oǵan qattı 
ámel etilgen. Sonday etip, shashtárezlikte «geometrik» forma degen túsinik Áyyemgi Egipette 
payda bolǵan. 
Áyyemgi Gretsiya shashtárezlik uqıpı oǵırı rawajlanǵan. Geografiyalıq tárepten Ortayer 
teńizinde jaylasqan Gretsiya ótip atırǵan túrli mádeniyat úlgilerinen ónimli paydalanǵan hám óz 
mádeniyatın rawajlandırıwda qolay múmkinshilikke iye bolǵan. Nátiyjede áyne áyyemgi 
Gretsiya saqal alıw, shash túrmeklash hám shashtárezlik sheberligin kórkem óner dárejesine 
kótergen. 
Áyyemgi rimliklardagidek Gretsiya da shashtıń forması adamlardıń jámiyetindegi ornın 
sáwlelendirgen. 
Eramızdan aldınǵı vI-v ásirlerdiń baslarıdayoq irilew tulımshaqlardan ibarat ıqshamǵana 
jasalma shashlar payda bóle baslaǵan. 
Hayallar arasında tiykarınan órim hám qamtımlardan ibarat anıq shash formaları keń 
tarqalǵan. Mine sonday shash formalarınıń biri keyinirek «grekcha» dep atala basladı.
Rim hayalları shashların uzın o'stirib olardı baslawları uzra iri túrmeklangan etip jıynap 
júriwgen. Rim hayalları shashtı iri yamasa mayda etip júriwdi de unawshılıqǵan. Rim imperiyasi 
dáwirinde shashtárezlik kórkem óneri joqarı rawajlandi, shash shakillariga atab qosıqlar bitildi. 
Plinit óziniń «Haqıyqıy tariyx» kitabında shashtı sarı rangga boyaw usılları tuwrısında 
jazǵan bolsa, ullı táwip Galen óz dóretpelerinde xina hám basmani shash boyawǵa isletiletuǵın 
ósimlikler ekenin belgilegen. 
XII ásirdiń aqırlarına kelip saqal alıwshı kásipi payda bóle baslaǵan. Bul kásip iyeleri saqal 
alıw hám shash kesiw menen shuǵıllanıwǵan, urıs waqtında bolsa medicinalıq emlewlerdi de 
ámelge asırıp, qala sharayatında jasawǵa úyrenip qalǵan ricarlardıń saqalların da alıp qoyıwǵan. 
XIv asrga kelip er adamlar arasında da, hayallar arasında da uzın, o'rilgan shashlar taǵı keń 
tarqalıp qaldı. Hayallar qımbat bahalı shúbereklerden tayarlanǵan yoping'ichlar menen basların 
jawıp júriwar edi. Geyde saltanatli ilajlarda hayallar shashlarına túrli forma berip, olardı altın 
boldoqlar menen jıynap, gúl túsirilgen shıraylı lentalar menen boylashgan. Joqarı siyasiy 
gruppaǵa tiyisli hayallar shashlarına rimlik hayallar sıyaqlı forma beriwgen.