Oqiw qollanba

 
 
 
 
 
 
 
 
Bólmelerdi remontlaw hám ıqshamlılıǵına ámel qılıw. Bólmelerdi keminde bir jılǵa bir 
márte aqlaw hám boyaw kerek. Sanitariya xızmetkerleri talabına kóre bir jılda bir neshe márte 
qılıw da múmkin. 
Shashtárezxona jumıs penenbaslanıwınan aldın yamasa jumıs penentawsılǵannan keyin 
tolıǵı menen tazalanadı. Jumıs penendawamında bolsa mudam jiynastırıp turıladı. 
Shashtárezxona bir ayda bir ret bir kunga yopilib sanitariya ilajı ótkeriledi. Zıyankeslerdi joytıw 
ushın xlor qarıwmasidan 0, 5 % qosılıp, aralastırılǵan suyıqlıqtan paydalanıw usınıs etiledi. 
Qırqılǵan shashlar otırǵısh átirapından xokandozga supurib alınıp, qattı qaǵazdan 
tayarlanǵan arnawlı qopga, shelek yamasa awızı jabılatuǵın ıdısqa taslanadı. Jumıs 

---

8 
penentawsılǵannan keyin jıynalǵan shashlardı shıǵındı tasılatuǵın mashinaǵa artıp jiberiw 
múmkin. 
Eger xanada nangórek, kalamush, shıbınlar payda bolsa, sanitariya hám epidemiologiya 
bólimi xızmetkerlerine shaqırıq etiń. 
 
6-tema: Erler shashtárezlik jumıslarında qolllanılatuǵın áspab-
úskeneler, olardıń wazıypaları 
Jıldan jılǵa shashtárezxonalarning jańa ásbap -úskeneler menen úskeneleniwi jaqsılanıp 
barıp atır. Bul shashtárezler jumısın jeńillestiredi, shashqa qayta islew texnologiyalıq procesin 
jaqsılaydı hám atqarılatuǵın emlewlerdiń waqıtı qisqaradı. 
Zamanagóy shashtárezxonalar tómendegi ásbap -úskeneler menen úskeneleniwi zárúr: súlgi 
keptiriw ásbap -úskenesi, termik usılda túrmeklash, infraqızıl nurlar tiykarında shash keptiriw-
akselerator ásbap -úskenesi, gidroko'taruvchi kreslolar, sterilizator. 
Shashtárezlik ásbapları 
- bul jumıs penenquralı bolıp, shashtıń forması hám ózgeshelikin ózgertiw ózgeshelikine iye. 
Shashtárezdiń jumısı kóp tárepten ásbaplardıń sapası hám túrli-tumanlıǵına baylanıslı. 
Ustalardıń ásbapları tórt túrge bólinedi: 
1. Shash taraw ushın - hár qıylı daǵı taraqlar. 
2. Shash alıw hám qırqıw ushın - elektr mashinkalar, qol mashinkalari, qayshı hám pákiler. 
3. Shashtı uzaq múddetke túrmeklash ushın tayaqshalar, naysimon úskene, qısqıshlar. 
4. Shashqa forma beriw, jatqızıw ushın metall yamasa plastmassadan tayarlanǵan, shashtı 
qorshap forma beretuǵın úskene, tutqısh, arnawlı metall sımlar, elektr keptirgish. 
Forma, usıl, ásbap hám úskeneler qaysı mámlekette oylap tabılǵan hám keń tarqalǵan bolsa, 
sol mámleket tilinde oǵan at berilgen. Keyinirek sol termin basqa mámleketlerde de ózgeriwsiz 
isletilingen. Oqıwshına túsinikli bolıwı ushın ispan, ingliz, fransuz, nemis penenhám orıs 
penentillerindegi atamalar hám keń tarqalǵan ásbaplar hám de forma atların kitaptan óz 
jaǵdayında beriliwi qolaylaw dep tapildi. 
Taraqlar. Ximiyalıq buyımlardan paydalanmay ámelge asırilatuǵın jumıslarda metalldan 
hám plastmassadan tayarlanǵan taraqlar gigiyena talaplarına kóbirek juwap berip, olar shash 
alıwda da, bigudiga da júdá qolay, dep esaplanadı. 
Taraqlardı tórt túrge bolıw múmkin:
- tisleri siyrek yamasa tıǵız bolǵan, uzınlıǵı 
15-20 
sm, qalıńlıǵı 1-2 mm, ápiwayı 
konussimon metall taraq er adamlar hám 
hayallar 
shashtárezxonalarida 
isletiletuǵın 
tiykarǵı ásbap esaplanadı ;
- tisleri siyrek hám uzın, úlken dásteli 
plastmassa taraq, tiykarınan, hayallardıń uzın 
shashların tarawda isletiledi;
- mayda tishli, dástesi jińishke mixsimon 
bolǵan plastmassa yamasa metall taraqlar 
shashtı mayda qamtımlarǵa ajıratıp, olardı 
bigudi hám tayaqchalarga orawda hám shashqa forma beriwde isletiledi. Taraqtıń mayda 
tislerinde formanıń sırtqı taramlariga bezew berilsa, mixsimon dástesi shashtı kóterip, hurpaytirib 
úlkenlew forma beriwde isletiledi; 

---

9 
- uchi mixsimon, ushlı plastmassadan jasalǵan taraqtıń tisleri birin-ketin kalta hám uzın 
bolıp tisleriniń uchi topır, tamshısimon boladı. Bunday túrdegi taraqlar shashtıń tómengi 
qatlamına ótpegen halda joqarıdaǵı shashlardı hurpaytirib forma beriwde qolay esaplanadı. 
Bunday taraq menen shashqa forma berilgende, isikirilgen shash bir jayǵa toplanıp qalmaydı, 
ańsatlıq penen taraladi. 
Usta isletmey atırǵan taraqlar dezinfeksiyalangan suyıqlıqqa salıp qóyıladı. Jumıs 
penentawsılǵannan keyin taraqlar sabınlı jıllı suwda juwılıp, mo'yqalam menen tisleri arasındaǵı 
tóplanǵan kirlerden tazalanadı. Metall taraqlar spirt jalınsında tazalanadı. 
Tikensimon taraq (sabınlaǵısh ) lar, tiykarınan, bigudidan bosatilgan shashlardı tarab jayıw 
ushın isletiledi. 
Bul taraqtıń mayısqaq tikenleri buralgan shashlardı bólek qamtım hám talshıqlarǵa ajıratıp 
jiberip, shashqa isikirilgen hám úrpeygen, shıraylı forma beredi. Sonıń menen birge, bas 
penenterisini uwqalawǵa hám de shash tamırlarındaǵı qan aylanıwın jaqsılawǵa kómeklesedi. 
Tisleriniń mayısqaqlıǵı quramalı shashlardı yoyib jibergende adamdıń asabiga tegmaydi. 
Bunday taraqlar ekige bólinedi: Massaj taraqları hám qattı shashdan jasalǵan taraqlar. 
Massaj taraqlarınıń hasası tegis plastmassadan yasaladi, tikenleri jumsaq sımlardan yasalib, 
taraqtaǵı isikip turǵan rezina kópshikshege qotiriladi, butaroq tisleriniń mayısqaqlıǵın 
támiyinleydi. Rezina kópshikshe taraq astına bekkem etip jabıwtirilgan boladı. 
Qattı shashdan jasalǵan taraqlardıń hasası hám dástesi aǵashdan jasalǵan boladı. Er adamlar 
bóliminde tiykarınan tegis taraq isletilse, hayallar bóliminde yarımdoira yamasa dumaloq taraqlar 
isletiledi. Taraqta tábiy yamasa jasalma shashlar 
qotirilgan boladı. Taraq tiykarındaǵı tesiklerge uzınlıǵı 
15-20 mm bolǵan qattı shash 8-10 donadan qotiriladi. 
Hár bir taraqta 100 dana tesik bolsa, olarǵa 1000 ta shash 
talshıǵı qotiriladi. Taraqtıń hasası dástesi menen pútin 
boladı. Bunday taraq júdá mayısqaq bolǵanliga sebepli, 
shashtı taraw qolay, ásirese, shashı siyrek klientlerdiń 
shashına forma beriwde járdem beredi. Bunday taraqtıń 
bir ǵana kemshiligi dezinfeksiya qılıwdıń qıyınlıǵı bolıp 
tabıladı. Usı taraqlar menen shashtı hurpaytirish, ásirese, 
siyrek shashlar ushın qolay hám nátiyjeli bolıp tabıladı.