O’qo’v qo’llanma Oliy o’quv yurtlararo ilmiy-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengash Prezidiumi tomonidan nashr etishga tavsiya qilingan

Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish 3 xil yqnalishda bo’lishi mumkin.

• Fuqarolarni mulkga egalik qilish shakllarini ko’paytirib, davlatga bog’liq bo’lmagan kimsalarni yaratish va shunga yarasha xo’jaliklarning ijtimoiy tipini yaratish;
• Davlat xo’jaligini o’zini markazdan bo’ladiga ma’muriy rahbarlikdan bo’shatish;
• Xususiylashtirish orqali davlat va davlat kooperativ mulkini bir qismini jamiyatning a’zolariga va jamoalariga topshirish.
• Karimov 14 fevral kuni 2002 yilda Vazirlar Mahkamasi majlisida so’zlagan nutqida «… Ishni xususiylashtirish dasturiga kirgan konkret yirik korxonalardan, birinchi navbatda alohida loyixalar bo’yicha xususiylashtiriladigan, avvolo xorijiy investorlarga to’la sotilishi mqljallangan korxonalardan boshlamog’imiz kerak»

Tadbirkorlarga va bozor munosabatlarini joriy etishga intilayotgan shaxslarga O’zbekiston davlatining faqatgina huquqiy kafolatini berish kifoya emas. SHu huquqlardan va kafolatlardan to’la foydalanish uchun shart-sharoit yaratish bugungi kunning bosh masalasidir. Xususiy tadbirkorlikni har tomonlama rivojlantirishga bugun respublikamizning iqtisodiy taraqqiyohtini ta’minlovchi omil sifatida qarashimiz va qonunchilik faoliyatimizda bu sohaga xuddi shu nuo’tai nazardan yondoshmog’imiz darkor.
Biz uchun xususiylashtirishning o’zidan ham, uning ishlab chiqarishni rag’batlantirishi, mehnat mahsuloti sifatini yaxshilash va ko’paytirishdan manfaatdorlikni oshirishi, aholi ehtiyojini qondirishda raqobat muhitini vujudga keltirishi, yakka hokimlikni yo’q qilishi va shu orqali erkin iqtisod paydo bo’lishiga imkon muhim va qimmatliroqdir».
Iqtisodiy salohiyatimizni va daromadimizni yangi bosqichga ko’taradigan yana
bir dolzarb vazifa, deyiladi, - birinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining birinchi sessiyasida, - asosiy muammo va ustuvor yqnalish - tayyor mahsulot ishlab chiqarishni kengaytirish, uning sifatini hamda raqobatga chidashini jahon bozori talablari darajasiga etkazish maqsadida iqtisodiyotda tarkibiy-strukturaviy o’zgarishlarni amalga oshirishdir.
Jahon iqtisodiyotida o’z o’rnini topishga intilayotgan har bir mamlakat, o’zini mustaqil deb hisoblagan har bir davlat o’z iqtisodiyotining etakchi tarmoqlari va yqnalishlarini belgilab olishi, jahon bozorida raqobatga chidamli mahsulotlarni qanday mablag’lardan ishlab chiqarishi zarurligini va bu mahsulotlarning raqobatlasha olishini qanday qilib ta’minlash yo’llarini aniqlab olishdan iboratdir.
Ґozirgi bozorga o’tish sharoitida sanoat tarkibidagi korxonalar hali etarli darajada o’zaro raqobatlashayotgani yo’q. Buni mahsulotni etkazib berish bo’yicha shartnomalarni tuzishdagi kamchiliklardan, raqobat darajasining xali etarli emasligidan, iste’molchilar tomonidan buyurtmalarning kechikib tushishidan qo’rish mumkin. Bozor sharoitida korxonalar mustaqil ravishda tashqi iqtisodiy aloqalarni kuchaytirishi lozim. Davlat tasarrufidan chiqarishning mohiyati shundaki, jamiyat xayotining barcha sohalarida davlat yakka hokimligini tugatishidir. Lekin bozor hukmiga bo’ysunmagan ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni: milliy mudofaa, jamiyatda tartib o’rnatish, tabiatni muxofaza qilish, fundamental fan sohalarini rivojlantirish, iqtisodiy muammolar, tabiiy resurslardan foydalanishdagi qiyinchiliklar va h.o. larni davlat boshqaradi.
Ijtimoiy-iqtisodiy sohalarni, ularning shakllarini va tuzilishini, turlarini ko’paytirishning har bir jamiyat a’zosining ijtimoiy-ma’naviy va ma’naviy rivojlanishini, shaxsning barcha fuqarolik huquqlarini, erkinligining rivojlanishini qayta yaratish lozim.
Bozor mexanizmini shakllantirishning iqtisodiy sharoiti o’z ichiga bank, birja sistemalarini, korxona bozorini, iqtisodiyotni boshqarish va tartibga solish davlat

tashkilotlarini oladi. Bank sistemasi bozor iqtisodiyotini yaratib borilishi bilan turli xillarga ajralib ketadi. Kredit va moliya muassasalariga ajratiladi. Keyingi vao’tlarda amal qilayotgan davlat va kommertsiya banklaridan tashqari er, aktsioner, kommunal xo’jaligi banklarini yaratish lozim bo’ladi.
Kelajakda banklar nazorat qiluvchi tashkilotlar bilan teng huquqga ega bo’lgan iqtisodiy hamkorga aylanib, ularning vazifasi faqat korxonalarning bo’sh turgan pullarini joylashtirishdan tashqari tadbirkorlik ishlarini amalga oshirish va valyutalar bilan savdo qilishdan iborat bo’ladi. Birjalar bozor infratuzilmasining zaruriy elementi sifatida korxonalarning faoliyatini samarador bo’lishini ko’p jihatdan belgilaydi. Xozirgi vao’tda amal qilayotgan tovar, fond, mehnat birjalari korxonalarni resurslar bilan ta’minlash vazifasini o’z zimmalariga to’liq olganlari yo’q. Ular korxonaning iqtisodiy xolatini barometri bo’lolgani yo’q. Bozor munosabatlariga o’tish jarayoni yangicha mulkiy munosabatlarni shakllanib rivojlanib borishiga bog’liqdir.
Bu xil muhim vazifalar xalq xo’jaligining dastlabki ishlab chiqarish bo’g’ini bo’lgan korxonalar, firmalar va turli mulk shakllariga asoslangan tovar ishlab chiqaruvchi xo’jaliklar faoliyatiga marketing usuli bilan yondoshish orqali muvaffaqiyatli hal etiladi.