O’qo’v qo’llanma Oliy o’quv yurtlararo ilmiy-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengash Prezidiumi tomonidan nashr etishga tavsiya qilingan

Dastgohlar, stanoklar, agregatlar quvvatidan foydalanish darajasi rejadagi (yoki haqiqiy) ishlab chiqarish hajmini o’rtacha yillik quvvat miqdoriga nisbati bilan topiladi.
Q
Мс
Bu koeffitsient 1 (bir)ga yaqinlashgan sari ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish darajasi yuqori bo’lib boradi.
Ishlab chiqarish quvvatining miqdori korxona, tsex va ishlab chiqarish uchastkalarida mahsulot ishlab chiqarish topshiriqlarini belgilash uchun asos bo’lib xizmat qiladi.
Har qanday turdagi korxona quvvati quyidagi ma’lumotlar asosida topiladi:

• Dastgohlar soni, unumdorligi va tarkibi. Tarkibi bo’yicha korxonalardagi barcha dastgohlar: mavjud bo’lgan, o’rnatilgan, ishlab turgan va rezervdagi dastgohlarga ajratiladi.

Rezervdagi dastgohlarga – ta’mirlashga muxtoj bo’lganlarini almashtirish uchun mqljallangan dastgohlar kiritiladi. Ishlab chiqarish quvvatini hisoblashda barcha o’rnatilgan dastgohlar (shu jumladan ta’mirlash uchun ajratilganlari ham) va shuningdek reja davrida ishlab chiqarishga kiritiladiganlari ham qo’shiladi.
Rezervdagi datgohlar quvvatni aniqlashda hisobga olinmaydi.

• Dastgohlardan foydalanishning ilg’or texnik-iqtisodiy norma va normativlari.
• Ishlab chiqariladigan mahsulot turlari, navi va ularning mehnat salmog’i.
• Dastgohlarni ish vao’ti fondi. Dastgohlarni ish vao’tining uzunligi (smenalar soni, smenadagi ish vao’tining uzunligi, bir yildagi ish kunlari va boshqalar) ishlab chiqarishni tashkil etishning asosiy elementlaridan biridir. Har bir aniq holatda dastgohlarni optimal rejimda ishlashini aniqlash lozim, chunki dastgohlarni ish vao’ti fondi: kalendar kunlardagi, rejimdagi va foydali (rejadagi) ish vao’ti fondiga ajratiladi.
• Kalendar ish vao’ti fondi:

Fk = Kk•Ss
Bunda, Kk – kalendar kunlar;
Ss – sutkadagi smena soatlari;
Fk – kalendar kunlaridagi ish vao’ti fondi.

• Rejimdagi ish vao’ti fondi:

Fr = [(Fsm•(365 - Kd - Kb) – tu•Kb•g]•Ssm Bunda, Fsm – smena vao’tining uzunligi;
Kd Kb – reja davridagi dam olish va bayram kunlari (bir yildagi);

tu – bayram oldi kunlarida ishlanmaydigan soatlar; Ssm – smenalar soni.