Oqsil yetishmovchligi

OQSIL YETISHMOVCHLIGI

UBAYDULLAYEVA SARVINOZ

51-21-GURUH TALABASI

Oqsil-energiya yetishmovchiligi (OEY)

• bu ozuqa moddalari, energiya yetishmovchiligi bilan tavsiflangan va barcha tana tizimlarining ishiga salbiy ta’sir ko’rsatadigan patologik holat. Patologiyaning asosiy belgilari – qisqa vaqt ichida dastlabki vaznning 10% dan ko’prog’ini yo’qotish, astenovegetativ sindrom, terining quruqligi va rangparligi. Diagnostik izlanishlar bemorning ahvolini baholash uchun fizikaviy tekshiruv va laboratoriya tekshiruvlarini o’tkazishni, ozuqaviy yetishmovchilikning asosiy sababini aniqlash uchun instrumental usullarni o’z ichiga oladi. Davolash yuqori proteinli va yuqori kaloriyali enteral, naycha orqali yoki parenteral ovqatlanishni tayinlashdan iborat.

Oqsil yetishmovchiligidan aziyat chekkan bola

Umumiy ma’lumot:

• Oziqlanishning yetishmasligi global tibbiy muammodir. Aholining eng zaif toifalari bolalar va qariyalar ko’proq aziyat chekishadi. JSST ma’lumotlariga ko’ra, 5 yoshgacha bo’lgan bolalarning 17% dan ortig’i turli darajadagi OEYdan aziyat chekmoqda, ularning aksariyati Afrikada, Tinch okeani mintaqasining orol shtatlarida yashaydi. Kasalxonaga yotqizilgan keksa bemorlarning qariyb 50% surunkali to’yib ovqatlanmaslik belgilariga ega. Aniqlanishicha, Rossiya aholisining 25 foizi ozuqaviy tanqislikni boshdan kechiradi, 85 foizi esa gipovitaminozning turli ko’rinishlariga ega.

Sabablari:

• Oziqlanish va energiya yetishmasligining keng tarqalishi, birinchi navbatda, ijtimoiy-iqtisodiy omillar bilan bog’liq. Patologiya kam ta’minlangan mamlakatlarning aholisi uchun xos bo’lib, ular yetarli kaloriya va vitaminli oziq-ovqatlarni iste’mol qila olmaydi. Protein-energetika yetishmovchiligining o’sishi tez-tez sodir bo’ladigan tabiiy ofatlar, urush zonalarida Keksalarda asosiy olib keluvchi omil neyrodegenerativ jarayonlar – Altsgeymer kasalligi, parkinsonizmdir. Bolalarda oqsil-energetika yetishmovchiligi etiologiyasi tarkibida tug’ma sabablar ustunlik qiladi:
• malformatsiyalar;
• nerv-mushak patologiyalari;
• genetik jihatdan aniqlangan muammolar – mukovitsidoz, metabolik kasalliklar.
• Bolalarda OEY uchun xavf omillari orasida erta tug’ilish, bachadon ichi gipoksiyasi, homilador ayollarning spirtli ichimliklar va giyohvand moddalarni iste’mol qilishlari kiradi.
• kuzatiladi. Kasallikning bir qator tibbiy sabablari aniqlangan:

• Oziq moddalarni yetarli darajada iste’mol qilmaslik. Ushbu toifaga ochlikning yatrogen omillari kiradi: gastroenterologik va metabolik kasalliklar uchun kuchli dietalar, bemorning og’ir ahvoli bo’lsa, parenteral oziqlantirishga o’tish. Ko’pincha oziqlanish yetishmovchiligining sababi anoreksiya nervoz, psixozdir.
• Katabolik jarayonlarning kuchayishi. Oqsil-energiya yetishmovchiligi noto’g’ri ovqatlanish belgilari oddiy kaloriyali dieta fonida rivojlanadi. Metabolik buzilishlar tirotoksikoz, 1-toifa qandli diabet va onkologik kasalliklar tufayli kelib chiqadigan ozuqa moddalarining parchalanishi kuchayishi natijasida yuzaga keladi.
• Ovqat hazm qilish buzilishi. Oziqlanish yetishmovchiligi turli xil kelib chiqadigan malabsorbtsiya va ovqat hazm qilish buzilishi paytida hosil bo’ladi. Ko’pincha uning sabablari surunkali gastroenterit, oshqozon osti bezining ekzokrin funktsiyasining pasayishi (oshqozon osti bezi steatoreya) va safro sekretsiyasining buzilishi. Intoksikatsiya. Metabolik buzilish uzoq vaqt davomida kuchli dori-darmonlarni qabul qilishga majbur bo’lgan bemorlarda paydo bo’ladi. Vaziyat, ayniqsa, geriatrik amaliyotda, polifarmatsiya bilan og’irlashadi. Buzilish surunkali alkogolizm bilan og’rigan deyarli barcha odamlarda aniqlanadi.