Oqsil yetishmovchligi

Oziqlanish yetishmovchiligi bilan barcha organlar va tizimlar patologik jarayonda ishtirok etadi. Buzilish darajasi to’yib ovqatlanmaslikning davomiyligi va og’irligiga bog’liq. Kaloriyalarning ozgina yetishmasligida jigarda glikogenning parchalanishi sodir bo’ladi, buning natijasida tana yetarli miqdorda energiya oladi. Yog’ zaxiralarining mobilizatsiyasi, qondagi aminokislotalar darajasining oshishi kuzatiladi.

Tasnifi:

• Simptomatologiyaga qarab, shifokorlar oziqlanish yetishmovchiligi patologiyasining 3 ta sindromini ajratib ko’rsatishadi: marazm (yoki «quruq» shakl), kvashiorkor («ho’l» shakl) va aralash variant. Yengil darajada 20% gacha vazn tanqisligi, o’rta darajada – 21-30%, og’ir daraja – normadan 30% dan ortiq vazn yetishmasligi bilan belgilanadi. Amalda protein-energiya yetishmovchiligini etiologiya bo’yicha tizimlashtirish keng qo’llaniladi, unga ko’ra OEYning 3 turi mavjud:
• Birlamchi:

Birlashgan. Yuqoridagi ikkita shaklning kombinatsiyasini o’z ichiga olgan kasallikning eng og’ir varianti. Patologiyaning qo’shma shakli odatda og’ir kursga ega va prognostik jihatdan noqulaydir. Oziqlanish yetishmovchiligi belgilari

• Energiya yetishmovchiligining asosiy namoyon bo’lishi dastlabki qiymatdan 10% dan ortiq tez vazn yo’qotishdir. Teri osti yog’ qatlamining qalinligi pasayadi, qovurg’alar va tos suyaklari yaxshi bilinadigan bo’lib qoladi. Asta-sekin mushaklar atrofiyasi paydo bo’ladi. Teri rangpar va teginganda sovuq bo’ladi, ba’zida jigarrang pigment dog’lari paydo bo’ladi. Keyingi bosqichda shish paydo bo’ladi. Sochlar mo’rt va dag’al, diffuz alopetsiya kuzatiladi.
• Protein-energiya yetishmovchiligida holsizlik va apatiya kuchayadi. Ba’zida, buzilish tufayli, odam hatto yotoqdan chiqolmaydi. Sovuqqa sezgirlik oshadi, mikrosirkulyatsiyaning buzilishi tufayli oyoq-qo’llar issiq xonada ham sovuq bo’lib qoladi. Ratsionning ozuqaviy yetishmasligi tufayli ayollarda hayz ko’rish to’xtaydi, erkaklarda impotensiya rivojlanadi.
• Hazm qilish keskin buzilishi kuzatiladi. Ishtaha asta-sekin pasayadi, ko’ngil aynishi va qayt qilish mumkin. O’zgaruvchan diareya va ich qotishi turi bo’yicha najasning buzilishi kuzatiladi. Najasda ko’p miqdorda hazm bo’lmagan oziq-ovqat zarralari, neytral yog’lar aniqlanadi. Bolalikda boshlangan ovqatlanish yetishmovchiligi patologiyasida bu ko’rinishlarning neyropsixik rivojlanishning buzilishi bilan kombinatsiyasi xarakterlidir.