Oqsillar va ularning tarkibi nh3 Ammiyastrrepl– nh2 NH N-R nh2 – (CH2)n – nh2 r r

CI – [NH3 – CH2 – COOH] [ NH2 – Ch2 - COO - ] – Na +
glitsin xlorat glitsinning natriyli tuzi

PEPTIDLAR VA OQSIL HAQIDA
UMUMIY TUSHUNCHA
Pentidlarning nomi ularni tashkil etgan aminokislotalarni nomidan kelib chiqib aminogruppadan boshlangan aminokislotalarning nomlaridan "ni" qo’shimchasi o’rniga "il" qo’shimchasi qo’shib o’qilib xosil bo’lgan nomlarga oxirgi karboksil gruppa bilan nomlangan aminokislota nomiga qo’shib o’qish bilan xosil bo’ladi.
Masalan:
NH2 – CH2 – C – NH – CH2 – C – NH –CH2 – COOH

O O
glitsin glitsil glitsin
Peptidlar deb, oqsillar asosini tashkil etuvchi ikki yoki undan ortiq aminokislotalarni polikondensatlanish natijasida xosil bo’lgan moddalarga aytiladi.
Xar qanday peptidlar molekulalar uchun zanjirdan tashkil topib ikki uchga ega, birinchi uchi amino gruppa - NH2 xisobiga azot bilan tugaydi, ikkinchi uchi esa karboksil gruppa - COOH xisobiga uglerod - C bilan tugaydi.
1.Aminlar, organik sintezda, katalizator sifatida, sintetik tolalar (geksametilen-diamin) olishda, bo’yoqlar ishlab chiqarishda va meditsinada (ogriqni qoldiruvchi)dori sifatida ishlatiladi.
2.α-aminokislotalar barcha oqsillar tarkibiga kirib xayot uchun zarur bo’lgan oqsil moddalarning asosini tashkil etadi.
3.α-aminokislotalar tirik organizmda muxim rol o’ynasada sanoatda ayrim aminokislotalar sintetik tola - kapron va enant olishda muxim axamiyatga ega.
A X A M I Y A T I
X U L O S A
1.Demak aminlar asosli xossaga ega.
NAZORAT SAVOLLARI
1.Birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi aminlarning tuzilishi qanday aniqlanadi 2.
2. Goffman reaksiyasi deganda nimani tushunasiz?
3.Bo’yoqlar olishda qaysi aminlar ishlatiladi?
4.NH2- nechinchi tartibdagi yordamchi?
5.Qanday organik birikmalarga aminokislotalar deb ataladi?
6.Amfoter deganda nimani tushunasiz?
7.Qanday geterotsiklik aminokislotalarni bilasiz?
8.Qanday boo’ga peptid bog deyiladi?
R A H M A T
E` T I B O R I N G I Z U C H U N