O’quv – uslubiy majmua mualliflar: dots. Qobilov S. S. Ass. Nurmamatov M. Q. Ass. Abdirofiyev N. A. Samarqand – 2020

ri qo’llanilsa programma tezkorligi pasayishi mumkin. Sodda va kichik hajmga 
ega bo’lgan programmalarda bu texnologiyani ishlatish maqsadga muvofiq emas. 
OMPni ishlatish programmani soddalashtirmaydi, ammo programmani yaratish 
texnologiyasini osonlashtiradi.

---

45 
Bizga ma’lum bo’lgan TPas yoki BP muhitlarda OMP-ga asoslangan Turbo Vi-
sion kutubxona (qismprogrammalar majmua) si ishlatiladi va muloqotli (interaktiv) 
programmalar to’plamini loyihalash uchun katta qulayliklar beradi. 
OYP texnologiyasi asosiy prinsiplari (xususiyatlari). Texnologiyaning 
negizida uchta bosh tushunchalar yotadi.
1. Inkapsulyatsiya (Qobiqlash). Qobiqlash ma’lumotlar to’plamini va bu 
to’plamni qayta ishlashga mo’ljallangan algoritmlarni (qismprogrammalarni, 
ya’ni protsedura va funksiyalarni) birlashtirishdir. Natijada yangi tip- ob’ekt 
(object) paydo bo’ladi. OMP muhitida ma’lumotlarni ob’ekt maydonlari va 
qismprogrammalarni ob’ekt metodlari deymiz.
Qulayliklari:
a) Ob’ekt tashqi muhitdan mustaqil bo’ladi. 
b) Ma’lumotlar va algoritmlarni modifikatsiya qilish (o’zgartirish) 
osonlashadi.
c) Ob’ektlar kutubxonasini yaratishga qulay sharoitlar paydo bo’ladi.   
2. Vorislik (Meroslik, irsiylik- наследование). Tayyor ob’ektlar yordamida 
yangi ob’ektlar ketma- ketligini yaratish. Eski (bosh) ob’ektlarga 
ma’lumotlar tasvirlanishi va ularni qayta ishlash metodlari yangi ob’ektlarga 
“merosiy” (otadan- o’g’ilga- nevaraga) o’tishi. Ya’ni bosh ob’ektdagi may-
donlar va metodlar avtomatik ravshda “otadan” “o’g’ilga” o’tadi, yangilari 
bilan kengaytiriladi yoki o’zgartiriladi.  
Qulayliklari: 
a) Ob’ekt xususiyatlarini o’zgartirish osonlashadi.
b) Masala qo’yilishida bosh (ota) ob’ektda mujassamlangan xususiyatlar 
keyinchalik yangi (o’g’il) ob’ektlarning xususiyatlari bilan ken-
gaytiriladi. 
c) Murakkab programmani qadamba- qadam ishlab chiqish sharoiti pay-
do bo’ladi. 
3. Polimorfizm (umumiylik, o’rindoshlik). Polimorfizm deb- bitta bosh (ota) 
ob’ektdan paydo bo’lgan qarindosh ob’ektlarning o’xshash muammolarni 
turlicha (o’ziga xos) usullar yordamida yechishga aytiladi. Boshqacha qilib 
aytganda, tasvirlangan qismprogrammalar ob’ektlar ketma- ketligida ta’sir 
kuchiga ega bo’lib, har bir keyingi pog’onada (bosqichda) turgan ob’ekt o’zi