O‘quv qo‘llanma
Mirzo Sirojiddinning “Tuhfai ahli Buxoro”asaridan
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
buxoro tarixi
Mirzo Sirojiddinning “Tuhfai ahli Buxoro”asaridan Buxorolik ma’rifatparvar Mirzo Sirojiddin (1876-1912) Buxoro jadidchilik harakatining ilk darg‘alaridan. Uning faoliyati bir tomondan tadbirkorlik, ikkinchi tarafdan ma’rifatparvarlik g‘oyalari bilan sug‘orilgan. Ikki bir-birini istisno qilmaydigan faoliyatni uyg‘un tarzda olib borish va bu sohalarda e’tiborga molik muvaffaqiyatlarga erishish kamdan kam jadid ma’rifatparlariga nasib etgan. Mirzo Sirojiddin ana 307 shundaylardan. Qisqa umr ko‘rganiga qaramay, dunyoning ko‘p mamlakatlariga sayohat qilib, ham tijorat ham ma’rifat ishlari bilan shug‘ullandi. Tijoratchi bo‘lganda ham, haqiqiy vatanparvar, e’tiqodli, xalqiga sodiq, vatan ravnaqi va taqdiri uchun qayg‘uradigan tijoratchi edi. O‘z zamonasining ziyoli, ilg‘or fikrli namoyandasi sifatida vatanining umumjahon taraqqiyotidan orqada qolganini angladi, buning sabablarini qidirdi, o‘z xulosalarini ilgari surdi. Qoloqlikdan qutulish uchun jiddiy islohotlar zarurligini, ilg‘or Evropa davlatlari tajribasiga tayanish lozimligini, faqat ma’rifatgina najot yo‘lini munavvar qiluvchi omil ekanligini qayta-qayta takrorladi. U Buxoro jadidlari organi bo‘lgan “Buxoroi sharif” gazetasi muassislaridan. O‘z ijtimoiy-ma’rifiy qarashlarini “Tuhfai ahli Buxoro” (Buxoro ahliga tuhfa) nomli asarida bayon etdi. Asar “Sayohatnoma” nomi bilan 1913 yil “Buxoroi sharif” gazetasida chop etildi. Besh yoshimda otam meni maktabga berdi. O‘n yoshimda savodim chiqib, forsiyda o‘qish va yozishni o‘rgandim. So‘ngra qariyb ikki yil mobaynida o‘z uyimda bir savodli muallim qo‘lida axloq va tarixga oid ba’zi forsiy kitoblarni, arab lug‘atlarini va she’rlarni mutolaa qildim. Kasbim sarroflik bo‘lganligi sababli, otamning maslahati bilan sarmoyadorlik bilan shug‘ullanib, sarroflik do‘kolarining birida o‘tirdim. Lekin o‘qish va yozishga maylim kuchli edi. SHuning uchun bir yildan so‘ng rus tilini biladigan muallim qo‘lida ruscha o‘qish va yozishni o‘rgana boshladim va olti oyda ruscha o‘qish va yozishni o‘rgandim. SHundan so‘ng o‘sha paytda Buxoroda ochilgan yangi rus maktabiga o‘qishga kirdim. Bir yil davomida til, matematika, geografiya fanlaridan saboq oldim. Rus va turk gazetalariga obuna bo‘lib, turkiyni ham yaxshi o‘rgandim. Olti oy muddatda bir fransuz muallimi qo‘lida tahsil olib, bu ilmni ham o‘zlashtirdim. Ba’zan she’r yozishni ham mashq qilardim. Arabcha o‘qishni ham o‘rgandim. Bu ishlar orasida kasbim bilan ham shug‘ullanib turardim. Tijorat do‘koni ochib, tijorat ishlari bilan shug‘ullandim. Xizmatkor va o‘rinbosarlarim bor edi. Ko‘p hollarda paxta bilan savdo qilardim. Natijada katta tijorat idorasi paydo bo‘ldi. Buxoroda ham odamlar mening paxtamni sotib olishardi. Har oyda bir marotaba Buxoroga kelib, o‘z manzilimda qolib ketardim va bu erdagi ishlarim bilan mashg‘ul bo‘lardim. So‘ng yana Farg‘onaga otlanardim. CHunki Farg‘onada mashina va paxta zavodlari ko‘p, hatto qishloqlarda ham bor edi. Bu erdagi tijorat Turkistonning biror shahrida yo‘q. Mamlakat boyliklaridan keladigan foydani ko‘pincha banklar, rus kampaniyalari 308 ko‘rardi. Aholi ilm-fan va tijoratdan bexabar. Farg‘ona aholisiing aksariyati dehqon, kosib va to‘quvchidir. Samarqanddagi uch kunlik muqimlikdan so‘ng Buxoroga keldim va bir kecha tunab, yana tezda Qo‘qonga yo‘l oldim. Pillalarim qurigandan so‘ng idoraga borib, o‘z odamlarimdan ba’zilarini ta’tilga chiqardim va yana Buxoroga qaytdim. Uch vagon pilla Marselga jo‘natilgan edi. Ularning kvitansiyalaridan bittasini saqlab qolganini Buxorodagi Xitoy banki bo‘limiga topshirdim. Barcha pilla Marsel va Milanga jo‘natildi. Qariyb o‘n kun Buxoroda o‘z ishlarim bilan mashg‘ul bo‘ldim. Keyinroq Fransiyaga safar qilish maqsadida Evropaga ravona bo‘ldim. CHunki dunyo voqealari havasimni tortardi... Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling