O’quv –uslubiy majmua O’zroo`mtv tomonidan 2018 yilda ishlab chiqilgan hamda Uzdjtu kengashining 2018 yil 27 iyundagi 6-sonli bayonnomasi asosida foydalanish uchun tavsiya etilgan namunaviy fan dasturi asosida ishlab chiqilgan

III. Asosiy qism.

Umumiy va o`quv ishlari turlari bo`yicha hajmi
Semestrlar bo'yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti.

Semestrlar	Yuklama	Auditoriya mashg’ulotlari turi bo’yicha o’quv yuklamasi taqsimoti (soat)			Mustaqil ish
		Jami	Ma’ruza	Seminar mashg’uloti
I	54	34	16	18	20
-	-	-	-	-
Jami	54	34	16	18	20

Ma’ruza mashg’ulotlari mazmuni va ular bo’yicha ajratilgan soatlarning taqsimoti.

#	Tilshunoslikka kirish	Soat
	1-semestr. Mavzular
1	“Tilshunoslik “ fanining mazmuni, predmeti va metodi	2
2	Til-asosiy aloqa vositasi	2
3	Til va tafakkur. Til va jamiyat	2
4	Tillarning o`zaro hamkorligi va rivojlanish qonuniyatlari	2
5	Fonetika	2
6	Leksikologiya	2
7	Grammatika, Yozuv	2
8	Tillar tasnifi	2
	Jami:__16'>Jami:	16
Amaliy mashg’ulotlari mazmuni va ular bo’yicha ajratilgan soatlarning taqsimoti.
#	Tilshunoslikka kirish	Soat
	1-semestr. Mavzular
1	Tilshunoslik fanining obyekti. Tilning paydo bo`lishi	2
2	Fonetika va fonologiya	2
3	Leksikologiya va uning bo`limlari	2
4	Grammatika. Morfologiya va morfemika	2
5	Sintaksis	2
6	Yozuv va uning rivojlanish bosqichlari	2
7	Tillarni tasniflash: funksional,areal va tipologik tasniflar	2
8	Tillarning geneologik tasnifi	2
9	Tillarning o`zaro munosabatlari va rivojlanish qonuniyatlari	2
	Jami:	18

Fanning nazariy mashg’ulotlari mazmuni

1. “Tilshunoslik “ fanining mazmuni, predmeti va metodi

Tilshunoslik fan sifatida. Tilshunoslik fanining obyekti va predmeti. Umumiy va xususiy tilshunoslik. Nazariy tilshunoslik. Amaliy tilshunoslik. Tilshunoslikning boshqa fanlar bilan aloqasi. “Tilshunoslikka kirish” va “Umumiy tilshunoslik” kurslarining maqsad va vazifalari.
Adabiyotlar: A1,A3,A4, Q2,Q15

2. Til – asosiy aloqa vositasi
Tilning mohiyati. Tilning asosiy vazifasi. Verbal va noverbal muloqot. Tilning paralingvistik belgilar va sun’iy belgilar tizimi bilan aloqasi. Tilning tabiati. Til va nutq.
Adabiyotlar: A1,A3,A4, Q2,Q15

3. Til va tafakkur. Til va jamiyat
Til va tafakkur munosabati. Til va tafakkur lingvistik muammo sifatida. Til tafakkur quroli va vositasi. Psixolingvistika.Til va ijtimoiy tafakkur. Til va madaniyat. V. fon Gumboldt va lingvomadaniyatshunoslik. Sepir-Uorfning lingvistik nisbiylik nazariyasi. Tilning ijtimoiy tabaqalanishi. Sotsiolingvistika. Bilingvizm va diglossiya. Tilning olamni anglash jarayonidagi va xalq yoki individning fikrlash faoliyatidagi ahamiyati. Tilning kelib chiqishi haqidagi diniy, antik davr va zamonaviy
farazlar. Tillar integratsiyasi va differensiatsiyasi. Adabiy til - til mavjudligining oliy ko‘rinishi. Adabiy tillarning tipologik farqlanishi. Adabiy tilning milliy-tarixiy omillari. Adabiy til va badiiy adabiyot tili. Adabiy-lisoniy me’yor. Interlingvistika. Millatlararo va xalqaro aloqa tillari. Sun’iy tillar. Klassik tillar. Aralash tillar (pijin va kreol).
Adabiyotlar: A1,A3,A4, Q2,Q15

4.Tillarning o‘zaro hamkorligi va rivojlanish qonuniyatlari
Lisoniy tabaqalanish va qarindosh tillarning tashkil topishi.Elatlar tili. Milliy tillarning rivojlanishi. Tilning ichki va tashqi qonuniyatlari.
Adabiyotlar: A1,A3,A4, Q2,Q15

5. Fonetika
Nutq tovushlari tilning tabiiy materiali sifatida. Nutq tovushlarining kustikasi va artikulyasiyasi. Tilning artikulyasion bazasi va aksent. Nutq tovushlarining tasnifi. Vokalizm va konsonantizm.Unli tovushlar tasnifi. Undosh tovushlar tasnifi. Nutqning fonetik bo‘linishi: jumla (fraza), takt (sintagma), bug‘in, tovush. Enklitika va enkliza
hodisasi. Proklitika va prokliza hodisasi. Bo‘g‘in va uning turlari. Intonatsiyaning vazifasi. Urg‘u va uning turlari. Nutq tovushlarining variantlari va variatsiyalari. Reduksiya. Nutq tovushlarining pozitsion va kombinator o‘zgarishlari. Fonema tushunchasi va uning tovushdan farqi. Fonemalar tizimi va uning milliy o‘ziga xosligi.
Adabiyotlar: A1,A3,A4, Q2,Q15

6.Leksikologiya
So‘z tilning markaziy birligi sifatida. Leksikologiya va uning asosiy bo‘limlari. So‘zning xususiyatlari. So‘z va leksema. Leksik ma’no va uning turlari. Leksik ma’noning kengayishi va torayishi. Tilning lug‘aviy qatlamlari. So‘zlarning ma’no munosabatiga ko‘ra turlari. Lug‘at zahirasining boyish usullari: so‘z yasash, so‘z va iboralarni zlashtirish. Ko‘p ma’nolilik. Metafora. Metonimiya. Sinekdoxa. Omonimiya. Sinonimlar. Antonimlar. Eskirgan va tarixiy so‘zlar. Tabu va evfemizmlar. Etimologiya va “xalq” etimologiyasi. Terminologiya. Idiomalar. Frazeologiya. Leksikografiya.
Adabiyotlar: A1,A3,A4, Q2,Q15

7. Grammatika Grammatika fan sifatida. Morfologiya. Morfema va uning turlari. Tilning grammatik usullari. Affiksatsiya. Agglyutinatsiya va fuziya. So‘zning morfologik va etimologik tarkibi. Tovush almashishlari va ichki fleksiya.Takror (reduplikatsiya). So‘z qo‘shilishi. Gapda so‘z tartibi.
Urg‘u ko‘chirish.YOrdamchi so‘zlar: predlog, ko‘makchi, artikl, yuklama, bog‘lovchi . Ohang. Suppletivizm. Tillarning sintetik va analitik qurilishi. Grammatik kategoriyalar. So‘z turkumlari. Sintaksis. Tilning sintaktik birliklari. Sodda gap tarkibida sintagmalar. Gap. Gap turlari. Gap bo‘laklari. So‘z birikmalari va ularning bog‘lanish usullari. Gapning aktual bo‘linishi.
Adabiyotlar: A1,A3,A4, Q2,Q15

8. Yozuv
YOzuv taraqqiyotining asosiy bosqichlari. YOzuv paydo bo‘lishining sabablari. Alfavit. Grafika. Orfografiya va uning asosiy tamoyillari: fonetik, morfologik, an’anaviy. YOzuvning maxsus turlari.Tillar tasnifi Dunyo tillari. Tillar tasnifi. Tillarning genealogik tasnifi.Tilshunoslikda qiyosiy-tarixiy metod. Tillarning tipologik (morfologik)tasnifi: flektiv, agglyutinativ, ajratuvchi va mujassamlashtiruvchi tillar. Areal tasnif. Tillarning hududiy bo‘linishi. Bilingvizm. Interferensiya hodisasi. Funksional tasnif.
Adabiyotlar: A1,A3,A4, Q2,Q15