Oʻquv yili: 022-2023 Bosqich: Semestr

Fan o‘qituvchisi T.Rahmonov
Kafedra mudiri R.M. G‘aybullayev
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA OʻRTA MAXSUS TAʼLIM VAZIRLIGI
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti Samarqand filiali
Fakultet nomi: Iqtisodiyot
Ta’lim yo‘nalishi nomi: Buxgalteriya hisobi va audit
Oʻquv yili: 2022-2023 Bosqich: - 3 Semestr: - 5 YN turi: Yozma
Audit fanidan yakuniy nazorat uchun
57-variant


1. Xalqaro auditorlik tashkilotlari.
Auditorlik xizmatlari, xalqaro assotsiatsiya, INTOSAI, omillar, jamiyatlar, palata va institutlar, firmalar.
Аудиторлик хизматлари, халқаро ассотсиация, ИНТОСАИ, омиллар, жамиятлар, палата ва институтлар, фирмалар.
Уларнингфаолиятишударажадакенгтарқалганлигихалқароаудиторликташкилотларинингшаклланишигаолибкелди. Хусусан, Дипломлижамоатчибухгалтерлархалқароассоциацияси147 тамамлакатдафаолияткўрсатадиган 4 мингданошиқаудиторликфирмаларинибирлаштиради. Хорижиймамлакатларнингназоратамалиётидагиижобийтажрибаларниўрганишваёйишмақсадида 1953 йилиБМТқошиданодавлатташкилоти - ОлийНазоратОрганларинингХалқароТашкилоти(INTOSAI) тузилган. Бу ташкилотни тузишга қуйидаги омиллар сабаб бўлган:

• 
  жаҳон иқтисодиётида байналминаллашиш тенденцияларининг кузатилиши;
  
• 
  бизнес ва савдо-сотиқнинг ривожланиши;
  
• 
  кўп миллатли корпоратив операцияларнинг кенгайиши;
  
• 
  пул маблағларини самарали назорат қилишга интилиш;
  
• 
  давлат назоратининг кучайтирилиши ва чет эл инвес-тицияларининг бошқарилиши.
  

Бухгалтер-аудиторларнинг профессионал ташкилотлари жаҳоннинг кўп мамлакатларида тузилган. Жумладан Буюк Британияда Англия ва УЭЛЬС мамлакатларида мустақил бухгалтерлар институти ташкил қилинган бўлса, АҚШда дипломли ва дипломсиз жамоатчи бухгалтерларнинг бухгалтер-аудиторлар жамияти, Германияда Аудиторлар палатаси ва Аудиторлар институти фаолият кўрсатмоқда.
Барча аудиторлик фирмалари, хизматлари ўз фаолиятларида «Халқаро аудит нормалари ва қўшимча ишлар Низоми» дан фойдаланадилар. Халқаро аудит нормалари нормативи 29 ишдан иборат бўлиб, унга яна 4 та қўшимча ишлар нормативлари ҳам киритилган.
Ташқи аудит билан бирга кўпчилик корхоналарда ички аудит йўлга қўйилган бўлиб, улар ишлаб чиқариш харажатларининг даражаси, рентабеллик, тежамкорлик, мақбул режимга риоя қилиш ва кўрсатиладиган хизматларнинг юқори сифатлилиги устидан назорат қиладилар.
Фирмаларнинг, шу жумладан аудиторлик фирмаларининг ҳам бозорда мустаҳкам ўрин топишида уларнинг маҳсулот (иш, хизмат)ларининг сифати муҳим аҳамиятга эга. Ички аудит транснационал фирмалар ишлаб чиқариш-молия фаолиятининг муҳим омилидир. Масалан, «Истмэн Кодак» олий сифатли спорт моллари сотиш ва хизмат кўрсатиш бўйича жаҳонда етакчи ўрин эгаллайди. Унда ички аудитнинг ташкил қилинганига 60 йилдан ошган. Унинг учун масъулият Рочестер (Нью-Йорк штати) даги умумий аудит бўлимига юкланган.