Organik reagentlar va ularning tahlilda qo'llanilishi

Polimerlar olish metodlari. Yuqori molekulali birikmalar olishning ikki metodi mavjud. Polimerizatsiya va poliqondensatsiya metodlari. Polimerizatsiya reaksiyasi deb monomerlardan maqromolekulalar hosil bo‘lishda zanjirda faqat monomerlarning navbatlanib joylashgan molekulalari bo‘ladi. Poliqondensatsiya reaksiyasiga esa, maqromolekula hosil bo‘lish monomerlardan, zanjir hosil bo‘lishda oraliq mahsulot (suv, ammiaq, vodorod sul'fit va boshqalar) ajraladi.

Polimerizatsiya reaksiyasi. Polimerizatsiya reaksiyasini umumiy holda quyidagicha yozish mumkin. nM=Mn

M- -monomer molekulasi n- monomer zvenosining soni

Taqrorlanayotgan zveslar soni polimerlanish darajasi deb ataladi. Bunday reaksiyalar qo‘sh bogli moddalar (monomerlar)

orasida sodir bo‘ladi va qo‘shbogning o‘zilishi hisobiga zanjir hosil bo‘ladi. Bunday birikmalar katta energiyaga ega bo‘lib, bu energiya qo‘sh bogning o‘zilish vaqtida ajralib chiqadi. Odatda, monomer molekulasida qo‘sh bogning o‘zilishi erkin radiqal (CH3C4H5 va boshqalar) ta'sirida sodir bo‘ladi, erkin valenlikka ega bo‘lgan

radiqal esa tez reaksiyaga kirishish hususiyatiga ega. Masalan

R1+CH2=CH2 R-+-CH2-CH2- R- CH2-CH2-(1)

Radial (1) juda aktiv bo‘lib, o‘z navbatida bo‘lsa yangii etilen molekulasini biriktirib olib, uzunroq radiqal hosil qiladi: R-CH2-CH2 - + CH2 = CH2 R-CH2-CH2 - CH2-CH2-(2) nCH2 =CH2 (-CH2-CH2-)n

Umumiy holda shunday yozish mumkin, polivinilhloridni olish uchun vinilhlorid polimerlanadi.

CH2=CH+CH2 = CH +CH2=CH

Cl Cl Cl

…-CH2 – CH - CH2 - CH - CH2 - CH -…

Cl Cl Cl

Bu polimer juda puhta va issiqbardosh material. Ba'zi erituvchilarda qiyin eriydi. Polivinilhloriddan tayorlangian elastiq massa (vinilplast) qabel' ishlab chiqarishda kimyoviy barqaror trubalar, elektroliz hamda trabiol vannalar, havo o‘tkazgichlar, kislota va ishqor rezervuarlari, akkumulyator detallari va boshqalar tayorlashda ishlatiladi. Viniplastni selluloyd va ebonit o‘rnida ishlatish mumkin.

Polivinilftorid vinilftoridni polimerlash natijasida hosil bo‘ladi.

100-150oC

CHFCl-CH2Cl (-CH2-CHF-)n

Zn

Vinilftorid oddiy sharoitda rangisiz gaz. U turli sharoitda qatalizator va initsiatorlar ishtiroqida oson polimerlanadi. Polivinilftorid issiqbardoshligi yuqori haroratlarda yumshashi va past haroratlarda ham elastiqligini saqlab qolishi tufayli texnikaning turli tarmoqlarida ishlatiladi.