Orhan pamuk

273 

---

alışkanlıkla her zaman içtiği o meyhaneye girdi: Tanıdık yüzlerle 
selâmlaşmamak, bayağı meyhane törenlerine kendini kaptır­
mamak için soğuk bir yüz takındı. Garson her zaman getirdiği 
rakıyla leblebileri önüne koydu. Başını önünden kaldırmadan 
çabuk çabuk içmeye başladı. 
Yirmisekiz yaşındaydı. Şairlikten beklediğini alamamıştı, ama 
gene şiirden ve Beyoğlu'ndan başka sığınacak bir şey bulamı­
yordu. Ama işte şimdi Beyoğlu da tiksinti uyandırmaya başlamıştı 
bile. Arkasında, yandaki masalarda konuşulanları dinliyordu. 
Sesinden tanıdığı bir gazeteci, sözlerinden saygı duyulmaması 
gereken biri olduğu anlaşılan bir kadına, nasıl sert bir söz 
söylediğini anlatıyordu. Aynı masada oturan biri başka bir in­
sandan sözederek: "O ne aç gözlü heriftir, o ne aç gözlü heriftir!" 
diyordu. Arkadaki masada biri, yakından tanıdığı bir siyasetçinin 
çocukluğunda ne kadar zavallı bir şey olduğunu anlatıyordu. 
Beyoğlu'na değil, alçakgönüllü Beşiktaş meyhanelerine gitmeliydi, 
ama kadınlar Beşiktaş'a yakın değildi. Üstelik oraya askeri öğ­
rencilerle buluşmak için zaten gidiyordu. 
Muhittin içkisini bitirdi, hesabı ödedi, masadan kalkarken, 
"Otuz yaşında kendimi öldüreceğim!" diye düşündü. Tam ka­
pıdan çıkıyordu ki, mühendislik bürosuna sık sık uğrayan bir 
ihtiyar inşaatçıyla gözgöze geldi. Kendisine sıcak bir dostlukla 
bakan ihtiyara hiçbir şey düşünmeden, yalnızca böyle ihtiyarların 
karşısında böyle yapıldığı için sevgiyle gülümsedi. Sonra içinde 
uyanır gibi olan duygu yüzünden kendini cezalandırmak iste­
diğini anladı ve Ömer'in bir zamanlar kendisine, "Sen kendini 
öldüremezsin!" dediğini hatırladı. 
Gene caddedeydi. Acele acele içtiği rakı kanına karışıyordu. 
İnsan yüzleri akıyor, vitrinlerden, sinema afişlerinden, lokanta 
lambalarından fışkıran renkli, ölü ışıklar yüzlerde yansıyordu. 
"Otuz yaşında öldürecek iniyim kendimi?" Bir sokaktan içeri 
girdi. Bu sokaktan her içeri girişinde içini yakan tiksinti ve 
korkunun canlandığını farkederek, kaldırımlarda, parke taşlarının 
üzerinde kırmızı ışıklar yansıtan su birikintilerinin çirkef ol­
duğunu, Beyoğlu'nun çirkin olduğunu, kendisinin sefil, zavallı, 
korkak olduğunu, yıkılmak üzere olduğunu düşünerek yürüdü. 
Üç katlı eski evi gördü. Her zaman takındığı kayıtsız, heyecansız 
274 

---

tavırla kendi evinin kapısından içeri giriyormuş gibi içeri girdi. 
Kapıyı açan ihtiyar kadına boş boş baktı, merdivenleri çıktı, 
küçük aydınlık bir sofada koltuklarda oturan kadınları gördü, 
kadınların kendisini gördüğünü ve bir tanesinin sevindiğini, 
kendisine iğreti, çapkın bir işaret yaptığını, ötekilerin gül­
düğünü gördü; düşünmek istemedi. Düşünmek istemeden, 
içkinin daha çabuk kanma karışmasını isteyerek birine para 
verdi, merdivenleri çıktı. Kırmızı bir lambayla aydınlatılmış, 
havasız, penceresiz kirli bir odaya girdi. Biraz beklemesi ge­
rektiğini söyleyen başka birisine gene kayıtsız, duygusuz bir 
bakışla bahşiş verip yatağın kenarındaki koltuğa oturdu. 
"Birazdan gelecek!" diye düşündü. 
Başını arkasına yaslamış, kısa kollarını bir kenardan aşağı 
koyvermiş, kalp krizi geçiren bir ihtiyar gibi kendi içini dinleyerek 
koltukta oturuyor, sıcak ve pis kokulu odanın yüksek tavanından 
sarkan kırmızı ampule bakıyordu. Ampul kırmızı kirli bir şeydi. 
Yanmasına rağmen insanda soğuk olduğu izlenimini uyandı­
rıyordu. Muhittin bir zamanlar "Kırmızı Ampul" diye bir şiire 
başlamış, ama tasarladığı şeyin açıkyüreklilik ve sonuna kadar 
gideceği bir içtenliği gerektirdiğini anlayınca yarıda bırakmıştı. 
İkiyüzlü olduğu; kendini saklamaktan hoşlandığı için değil, böyle 
bir içtenliğin sapıklık olarak algılanacağı bir ortamda yaşadığını; 
o şiirin bu ortamda bir rezalet çıkarma, ilgi çekme hevesinden 
başka türlü yorumlanamayacağını düşündüğü için yarıda bı­
raktığına karar vermişti. Ama şimdi, burada tek başına otururken, 
gene kendisine karşı acımasız olması gerektiğini seziyor, istemeye 
istemeye şiiri korkaklık ve ikiyüzlülükten bitiremediğini dü­
şünüyordu. Kendine karşı acımasızdı şimdi: Kendini otuz yaşında 
öldüremeyeceğini, ikiyüzlü olduğunu, kötü bir şair, iyi bir 
sahtekâr olduğunu, biraz, gelecek olan kadından hastalık 
kapmaktan korktuğunu düşünüyordu. Ama hastalık düşüncesini 
yumuşatabilecek zekâsı da vardı. Ne zaman bu korkuya kapılsa 
hemen Baudelaire'i hatırlıyordu. Toplumun dışında kalmış, orta 
halli o sefil Fransız'ı Baudelaire yapan iki şey vardı: Yalnızlık 
ve frengi!.. "Baudelaire gibi yalnız, karamsar, zeki, aşka susamış 
bir şairim ben!" diye düşündü. "Baudelaire gibi tek dostum 
orospular; ondan tek eksiğim frengi. Onu da kapsam tam olur! 
275 

---

Tam olur!" Kırmızı ampule bakarak, yaklaşan şeyin endişele­
rinden kendini sıyırmak için hızlı hızlı bunları söyledi. Sonra 
bir kadının bir şarkı mırıldanarak merdivenleri çıktığını duydu. 
Ayak seslerini dinledi, ama şarkı kendi kapısının önünde dur­
madan geçti. Sonra yandaki odanın kapısı gıcırdayarak açıldı. 
Orada kendisi gibi biri olmalıydı. Muhittin, "Tek dostum onlar!" 
diye düşündü. Gelecek olan kadının yüzünü çıkartmaya çalıştı, 
ama fazla bir şey hatırlayamadı. Aklına başka kadın yüzleri geldi. 
Bugün yazıhaneye ortağının alışverişten dönen karısı gelmişti. 
Otuz yaşlarında, esmer, sıradan bir kadındı. Birden içinde bir 
küçümseme uyandı. "Ortağımın karısını düşünüyorum, çünkü 
o hayalimdeki prensese benzemiyor!" diye düşündü ve güldü. 
Hayalindeki prensese benzemeyen bütün kadınları küçümsü-
yordu. Muhittin'i evlendirmek için sinir bozucu bir çaba gösteren 
ortağı da, bir kere ona kadın düşmanı olduğunu şaka yollu 
söylemeye kalkışmış, Muhittin de hayalindeki prensese ne kadar 
saygı duyduğunu hatırlayarak ortağına bütün gücüyle karşı 
çıkmış, ters bir cevap vermiş, sonra kendine kızmıştı. "Tek 
dostum onlar!" Onlara bazan bütün kadınlardan çok saygı 
duyduğunu düşünüyordu. Böyle bir düşünceye kapıldığı za-
manlarda bu kadınların şimdi içinde bulundukları duruma 
yoksulluktan, ya da çaresizlikten değil, başkalarının yaptığı şeyleri 
yapmak istemedikleri; toplumun kurallarına değer vermedikleri 
için kendi bilinçli seçmeleri sonucunda geldiklerine inanıyordu. 
Birisinin merdivenleri çıktığını farkederek heyecanlandı. He­
yecanla birlikte endişeye de kapıldı. Sonra her zaman düşündüğü 
şeyleri de acele acele düşündü: "Buraya bir daha gelmeyeceğim!.. 
Daha çok çalışacağım! Buraya bir daha gelmemeli!" 
Ayak sesleri kapının biraz ötesinde durdu. Muhittin'in ya­
kından tanıdığı o kısık, boğuk kadın sesi kendini gizlemeye hiç 
çalışmadan birisine sordu: 
"Benim küçük gözlüm burada mı?" 
Bir erkek cevap verdi. Muhittin alışmıştı artık, aldırmıyordu. 
Daha önce de duymuştu bunu. Altı ay önce buraya ilk gelişinde... 
Değil aldırış etmek, galiba hoşlanıyordu: Kadının sesinde belli 
belirsiz bir şefkat, anaç bir yakınlık buluyordu. "Benim küçük 
gözlüm!" 
276 

---

Kapı açıldı. Kadının yüzüne kırmızı ışık vurdu. Yüz her za­
manki sahte ifadeyi takınarak Muhittin'e "Ah, seni çapkın seni!" 
dedi. Muhittin de utangaç bir ifade takındı. Birazdan kadın 
konuşacak, birbirlerinin hatırını soracaklar, sonra kadın elbisesini 
çıkarırken, "Beklettim mi seni?" diyecekti. Muhittin birden ayağa 
kalktı, kadını omuzlarından tuttu: 
"Ben kendimi öldürebilir miyim?" diye,sordu. 
"Beni öldürecek misin?" dedi kadın şaşkınlıkla. Korkuyla 
silkinip Muhittin'in kollarından kurtuldu. "Ne biçim söz o?" 
Bir deliye bakar gibi Muhittin'e bakıyordu, ama çok da fazla 
korkmamıştı galiba. Alışık olmalıydı böyle şeylere. 
Muhittin, "Hayır seni değil, kendimi!" demedi. Boynunu 
büktü.