O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi u. I. Inoyatov, S. D. Yusupova, F. R. Salimbekova buxgalteriya hisobi

R_m= Sof foyda*100%/ Balans jami.
2. Investitsiya rentabelligi:


R_i= Sof foyda*100%/ (O‘z sarmoyasi+uzoq muddatli majburiyatlar).

3. Tannarx rentabelligi:

R_t= Sof foyda*100%/ Ishlab chiqarish xarajatlari.
4. Mahsulot rentabelligi:


R_mah= Yalpi foyda*100%/Sotishdan tushgan sof tushum.
Korxona iqtisodiy nochorligini aniqlash ko‘rsatkichlari

Ko‘rsatkichlar	Aniqlash tartibi	Me’yoriy	Nochorlik
		chegara	belgisi
Korxonaning	Joriy aktivlar (jami)
to‘lov layoqati	Kt= ———————————
	Muddati kelgan to‘lov
	majburiyatlari	2–3	Kt<2
Korxonaning	O‘z mablag‘lari manbayi	50%	Km<50 %
moliyaviy	Km= ———————————
mustaqillik	Jami mulk
darajasini
baholash

190

Uzoq muddatli	Oborot mablag‘lari naqdligi–	Ortiq-	Yetish-
aktivlar va joriy	Moddiy zaxiralar	chalik	movchilik
aktivlar hamda	O‘z mablag‘lari + Uzoq muddatli
moddiy aylanma	qarz kapitali – Moddiy zaxiralar
mablag‘larni	O‘z mablag‘lari +Uzoq muddatli
manbalashning	qarz kapitali +qisqa muddatli
holati	qarz kapitali – Moddiy zaxiralar
O‘z va qarz	O‘z mablag‘lari	2 dan ortiq	2 dan kam
mablag‘lari	Ka= ———————————
orasidagi nisbat	Qarz mablag‘lari
darajalari
Aktivlar, kapital	Sof foyda	Kr>0	0 dan
va majburiyatlar	Kr= ————————————		kichik
rentabelligi	Aktiv, kapital, majburiyat
Ishlab chiqarish	Ishlab chiqarish quvvatining	Kf=1>0	Kf=1<0
quvvatlaridan	haqiqiy darajasidagi mahsulot
haqiqiy	hajmi
foydalanish	Kf= ————————————
darajalari	Texnik loyiha bo‘yicha ishlab
	chiqarilishi mumkin bo‘lgan hajm
	ko‘rsatkichi
Asosiy va	Asosiy vosita va nomoddiy	Ks>0,5	Ks>0,5
nomoddiy	aktivlarning eskirish qiymati
aktivlarning	Kz= ————————————
holat	Asosiy vosita va nomoddiy
ko‘rsatkichlari	aktivlarning boshlang‘ich qiymati
Muddati o‘tgan	Muddati o‘tgan majburiyatlar	Kd/k<0,5	Kd/k>0,5
qarz majburiyat-	Kd/k= ——————————
larining holati	Jami majburiyatlar

BO‘LIM MAVZULARI YUZASIDAN


NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Moliyaviy hisobotning ahamiyati nimada?
   

2. 
   Moliyaviy hisobotni tuzish tartibi haqida nimalarni bilasiz?
   

3. 
   Inventarizatsiya deb nimaga aytiladi?
   

4. 
   Choraklik va yillik moliyaviy hisobot qaysi muddatlarda taqdim qilinadi?
   

5. 
   Konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobot qaysi subyektlar tomonidan tuziladi?
   

191

6. 
   Korxona moliyaviy holatiga baho berishda qanday ko‘rsatkichlar foyda-laniladi?
   

6. 
   Korxonaning to‘lovga layoqatlilik darajasi qanday aniqlanadi?
   

6. 
   Korxonaning moliyaviy mustaqillik darajasi qanday aniqlanadi?
   

6. 
   Rentabellik nima?
   

6. 
   Mahsulot rentabelligi qanday aniqlanadi?
   

BO‘LIM MAVZULARI YUZASIDAN


TEST SAVOLLARI


1. Hisobot –bu …

A. Korxona xo‘jalik faoliyatlarining yakuniy natijasi

B. Tahlil, nazorat

3. 
   Sarhisoblik
   

3. 
   Korxona, birlashmalarning ish natijalari
   

2. Korxonaning to‘lov qobilyati qaysi formula orqali aniqlanadi?

1. 
   Pul mablag‘lari
   

Korxonaning qisqa muddatli majburiyati


Rentabellik
^B. Korxonaning uzoq muddatli qarzlari


_C. Daromadlar


Xarajatlar

4. 
   Yalpi daromad
   

Sof tushum


3. Korxonaning moliyaviy qaramlik (Km) koeffitsienti qanday aniqlanadi?

A.	Km	Xususiy kapital (XK)
		Qarz kapital (QK)
B.	Km	Xususiy kapital (XK)
		Aktivlarning o‘rtacha yillik qiymati
C.	Km	Qarz kapital (QK)
		Xususiy kapital (XK)
D.	Km	Sof aylanma kapital
		Sof tushum

4. Pul oqimi to‘g‘risidagi hisobotda pul mablag‘lari oqimi qanday tavsiflanadi?

A. Moliyaviy faoliyat, hisobot

B. Operatsion faoliyat, investitsion faoliyat

C. Investitsion faoliyat

D. Asosiy faoliyat

5. Moliyaviy faoliyat – bu …

A. Tovar yoki moliyaviy instrumentlarni kelajakda jo‘natish va hisob-kitob qilish.

192

B. Bu tovarlarni kelishilgan muddat ichida belgilangan miqdorda mukofot to‘lash.

C. Korxonaning xususiy kapitali, qarzlari hajmi va strukturasida o‘zgarish hosil bo‘ladi.

D. Hisob-kitob qilish bo‘yicha oldi-sotdi to‘g‘risidagi bitim.

6. Dividend daromad normasi qanday aniqlanadi?

A.

Aksiya daromad normasi =

D + (C – C)

C

B. TDU =

Bir aksiyaga to‘g‘ri keladigan dividend

Bir aksiyaga to‘g‘ri keladigan sof foyda

C.

BF =

Bir aksiyaning bozor qiymati

AF

4. 
   Aksioyner kapital qiymati
   

^{ABQ =}Oddiy aksiyalarga


BO‘LIM MAVZULARI YUZASIDAN


AMALIY MASHG‘ULOTLAR


1-t o p s h i r i q.


Xususiy kapitalni hisobga olish bo‘yicha buxgalteriya yozuvlari.

		Summasi,	Schyotlar		Asos
t.r	Xo‘jalik muomalalarining mazmuni	so‘m	bog‘lanishi		bo‘luvchi
			D-t	K-t	hujjatlar
1	Mas’uliyati cheklangan jamiyat
	(MChJ)da ta’sis hujjatlarida ko‘zda
	tutilgan ustav kapitali tasdiqlandi	1800000
2	Aksiyadorlik jamiyatida ta’sis huj-
	jatlarida ko‘zda tutilgan ustav kapitali
	shakllantirildi	2000000
3	Davlat korxonalarida ustav kapitali
	shakllantirildi:
	a) asosiy vositalar qiymatiga	3000000
	b) nomoddiy aktivlar qiymatiga	1200000
	c) materiallar qiymatiga	600000
	d) pul mablag‘lari summasiga	800000
4	MChJda foydaning bir qismi ustav
	kapitalini ko‘paytirishga yo‘naltirildi	300000
5	MChJda ta’sischilarga ulushi qaytarildi	400000
6	Rezerv kapitali mulk qiymatini qayta

7 – Buxgalteriya hisobi 193

	baholash natijasida ko‘paydi:
	a) asosiy vositalar (transport)	400000
	b) nomoddiy aktivlar (EHM prog-
	rammalari)	350000
	c) o‘rnatiladigan asbob-uskunalar	320000
	d) tugallanmagan qurilish	300000
	e) uzoq muddatli investitsiyalar
	(qimmatli qog‘ozlar)	150000
7	Rezerv kapitali mulk qiymatini qayta
	baholash natijasida kamaydi:
	a) asosiy vositalar (transport)	200000
	b) nomoddiy aktivlar (EHM
	programmalari)	150000
	c) o‘rnatiladigan asbob-uskunalar	120000
	d) tugallanmagan qurilish	800000
	e) uzoq muddatli investitsiyalar
	(qimmatli qog‘ozlar)	60000
8	Asosiy vositalar (transport) eskirishi
	qayta baholandi:
	a) qiymati oshirilganda	40000
	b) qiymati kamaytirilganda	20000
9	Ta’sis hujjatlariga muvofiq joriy
	yilning taqsimlanmagan foydasi
	rezerv kapitaliga yo‘naltirildi	300 000
10	Aksiyadorlik jamiyatini tugatish nati-
	jasida rezerv kapitali hisobidan ta’sis-
	chilarga dividend hisoblandi	220 000
11	Tekinga olingan asosiy vositalar
	(mebellar) kirim qilindi	1 600 000
12	Tekinga olingan o‘rnatiladigan asbob-
	uskunalar kirim olindi	1 200 000

Topshiriqni bajarish uchun qo‘shimcha ma’lumotlar: Quyidagi schyotlarda qoldiqlar bo‘lgan: 0160- schyot – 1200000 so‘m, 0430- schyot – 800000 so‘m, 0610-schyot – 600000 so‘m, 0710- schyot – 900000 so‘m, 0810-schyot – 1100000 so‘m, 87710- schyot – 8 400000 so‘m, 4610- schyot – 3 800000 so‘m.

Quyidagilarni bajarish talab etiladi:

1. 
   Yuqoridagi xo‘jalik muomalalariga schyotlar bog‘lanishini ko‘rsating (buxgalteriya provodkasini tuzing).
   

194

2. 
   Asos bo‘luvchi hujjatlarni yozing.
   

2. 
   Muomalalarni hisob registrlarida aks ettiring.