Allatropiya xodisa - Allotropik hodisasi
- O2 — kislorod
- О3 — ozon
- Grafit, olmos, karbin, fullerin
- Р4 (Oq, qora va qizil)
- VALENTLIK – ayni bir element atomlarining muayyan sondagi boshqa element atomlarini biriktish qobiliyati. Valentlik tushunchasini Eduard Frankland 1854 yil fanga kiritgan. Valentlik – lotin tilidan olingan bo‘lib, kuch degan ma’noni anglatadi. Elementlarni valentlik hosil qilish imkoniyatiga qarab;
- 1) O‘zgarmas valentli elementlar – har doim bir xil valentlik namoyon qiladigan,
- 2) O‘zgaruvchan valentli elementlar – birikmalarda har xil valentlik namoyon qiladigan elementlar guruxlariga bo‘lish mumkin.
- 1) Birinchi guruh elementlari birikmalarida bir valentlik namoyon qiladi:
- Mis (Cu) – bir va ikki, Oltin (Au) – bir va uch.
- 2) Ikkinchi guruh elementlari birikmalarida ikki valentlik namoyon qiladi:
- Simob (Hg) – bir va ikki.
- 3) Uchinchi guruh elementlari birikmalarida uch valentlik namoyon qiladi:
- Talliy (Tl) – bir va uch.
- 4) To‘rtinchi guruh elementlari birikmalarida ikki va to‘rt valentliklar namoyon qiladi:
- Uglerod (C) – uch va to‘rt.
- 5) Beshinchi guruh elementlari birikmalarida uch va besh valentliklar namoyon qiladi:
- Azot (N) – ikki, uch va to‘rt.
- 6) Oltinchi guruh elementlari birikmalarida ikki, to‘rt va olti valentliklar namoyon qiladi:Kislorod (O) – ikki va uch (to‘rt ham bo‘lishi mumkin), Xrom (Cr), Molibden (Mo) – ikki, uch va olti.
- 7) Ettinchi guruh elementlari birikmalarida bir, uch, besh va etti valentliklar namoyon qiladi: Ftor (F) – bir, Marganets (Mn) – ikki, uch, to‘rt, olti va etti.
- 8) Sakkizinchi guruh elementlari birikmalarida ikki, to‘rt, olti va sakkiz valentliklar namoyon qiladi: Geliy (He), neon (Ne), argon (Ar) – valentlikka ega emas, Temir (Fe) – ikki, uch va olti, Nikel (Ni), Kobalt (Co) – ikki, uch va besh.
- Moddalar massasining saqlanish qonuni.
- M.V. Lomonosov avval nazariy kеyin tajriba yo`li bilan moddalar massasining saqlanish qonunini kashf etdi. Hozirda barcha kimyoviy rеaksiyalar ana shu qonunga asoslangan.
- Ta'rifi: Kimyoviy rеaksiyaga kirishayotgan moddalar massasi rеaksiya natijasida hosil bo`lgan moddalar massasiga tеng.
- 2- Tarkibning doimiyliy qonuni Prust (1801-1808)
- Moddalar massasi saqlanar ekan uning tarkibiy qismlarining massasi ham saqlanib qoladi. Har qanday toza modda qanday usul bilan olinganligi dan qat'iy nazar uning sifat va miqdoriy tarkibi bir xil bo`ladi.
-
- 3. Ekvivalеntlar qonuni (Nеmis olimi Rixtеr)
- Tajribalar shuni ko`rsatadiki elеmеntlar bir biri bilan qat'iy muayyan og`irlik nisbatlarda rеaksiya kirishadi.
- Masalan% 1,008 og`irlik qism H bilan
- yoki 8-og`irlik qism kislorod
- yoki 35,5 og`irlik qism Cl
- yoki 23-og`irlik qism. Na rеaksiya kirishadi.
- 4. Hajmiy nisbatlar qonuni
- 1805 yil Gеy Lyussak. (Gaz moddalar haqida)
- Bir xil sharoitda (R,T) kimyoviy rеaksiyaga kirishuvchi gazlarning hajmlari o`zaro rеaksiya natijasida hosil bo`lgan gazlarning hajmlari bilan butun sonlar nisbatida bo`ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
