Osteomiyelit suyakning barcha elementlarini, suyak kumigi, suyakning

 
Patogenezi 
 
Gematogen osteomiyelit rivojlanishida kator asoratli uzgarishlar kuzatiladi. 
Kichik yiringli uchok metafizda, epifizar togay chegarasida xosil bo’lganda, yakin 
joylashgan suyak tusiklari xalok bulishini va tomirlar trombozini keltirib chikaradi. 
Bu uzgarishlar diafiz yunalishida tarkaladi.
Suyak kumigi ulib va yiringli jarayonga uchraydi va buning natijastda 
suyakning pustlok kavati ichkaridan oziklanishi tuxtaydi. Gavers kanallari 
sistemasi orkali yiring suyak usti pardasi ostiga tarkalib, yiring pardani ajratib, 
subperiosteal yiringli uchok xosil kiladi. Bunig natijasida suyak oziklanishidan 
tuxtaydi va suyak usti pardasi tomonidan va katta yoki kichik uchastka 
osteonekrozi xosil bulishi bilan jonsizlanadi. Bekilgan suyak kumigi bushligida 
yiringning yukori bosimi toksik zaxarli maxsulotlar va mikroorganizmlarning 
konga surilishga olib keladi, bu esa ogir yiringli intoksikasiyaga sabab buladi. 

---

Suyak kuimgi ichidagi yukori bosim kuchli ogriklar beradi. Oxir okibatda yiring 
suyak usti pardasini eritib, yumshok tukimalarga utib, mushaklararo flegmona 
rivojlanishini chakiradi. Yiring yorilib chikib ketishi yoki operativ drenajlash bilan 
yiringli uchokning utkir davri tugaydi. 
Gematogen osteomiyelitda kuprok uzun naysimon suyaklarning metafizlari 
zararlanadi. Kup xollarda tizza bugimiga tegishli metafizlar. Difizar zararlanish 
metafizar zararlanishdan 3 marta kuprok kuzatiladi. Yassi suyaklardan kuprok 
chanok suyaklari zararlanadi. 
Klinika 
Utkir gematogen osteomiyelit yosh bolalar va uspirin bolalarda ogir infeksion 
kasallikka uxshab boshlanadi. Bunda kasallik birinchi kunlarda umumiy 
simptomlar maxalliy simptomlar ustidan xukumron buladi. Kasallikka kup 
xollarda angina va yiringli jarayon asos buladi. Kup xollarda tugridan-tugri 
boshlangich simptomlar paydo bulishidan oldin bemorlar mos soxalarning 
zararlanishini, urinishini belgilab beradi. Kasallik birdaniga xarorat kutarilishi, 
kuchli ogriklar bilan boshlanib, umumiy xolsizlik bilan kuzatiladi. Bolalarda esa, 
ayniksa kichik yoshdagi MIT kasalligi xakida uylashga majbur kiluvchi kup kusish 
bilan kuzatiladi. Kup xolatlarda kasallik juda ogir kechadi, yomon sifatli va bir 
necha kunlar davomida letal natija bilan tamomlanadi. 
Bir vaktning uzida yoki keyinrok ogir intoksikasiyaning rivojlanishi bilan 
kuchayuvchi, kuchli sanchikli, tarkaluvchi va xos suyaklarga boruvchi ogrikka 
shikoyat kiladi, lekin boshlangich kunlarda na shu soxada shish va na kizarish 
bulmaydi. Palpasiyada xam ayniksa son soxasida ogrik aniklanmaydi, chunki 
suyak uchti pardasi mushaklar ostida chukur joylashgan. Maxalliy simptomlarni 
kasallikning birinchi kunlvrida aniklash ayniksa kiyin. Diagnozni anik kuyilishi 
maxalliy simptomlarni aniklashda yordam beradi, misol uchun bugimlarga yakin 
soxada mushaklar kiskarishi, tarkaluvchi ogrik, UK buyicha oyoklarga zur 
kelgandagi ogrik. Fakatgina 7-10 kundan sung, ya’ni yiringli jarayon suyak usti 

---

pardasi ostiga tarkalayotganda anik ogrik va shish aniklanadi. Bir necha utkadan 
keyin jarayonning mushaklararo bushlikka tarkalganidan keyin uchokda bosim 
pasayadi, natijada ogriklar kamayadi. Chukur flegmona uchun xarakterli bulgan 
klinik simptomlar paydo buladi. Laborator tekshirish natijalari organizmda yiringli 
infeksiya uchogi borligini isbotlaydi (leykositoz formulaning chapga surilishi). 
Rentgenologik ma’lumotlar kasallikning ikki xaftasida natijasiz. Keyinrok 
kavati kalinlashgan suyak usti pardasining kuchsiz soyasi paydo buladi. Keyingi 
davrlarda govak suyakning metafiz soxasida xiralashish kuzatiladi. Suyakning 
strukturasi xar xil bulla boshlaydi. Anik ajralib turuvchi sekvestrlar va sekvestral 
bushliklarni fakatgina 2-4 oydan sung aniklanadi. Kasallik boshlanishidan keyin 
jarayon surunkali xolatga utgandan sung bu davrda sviщlar bushliklar va 
sekvestrlar rentgenologik diagnostikasida fistulografiya, shuningdek tomografiya, 
izotop va ultratovush tekshiruvlari, radiotermometriya yordam beradi.