қ/х.ф.д., профессор М.Э.Аманова.
Кам тарқлаган дуккакли сабзавотларнинг биологияси ва етиштириш технологияси .
РЕЖА: - Кам тарқалган дуккакли сабзавотларнинг алмашлаб экишдаги роли.
- Кам тарқалган дуккакли сабзавотларнинг биологияси ва етиштириш технологияси.
Кам тарқалган дуккакли сабзавотларнинг алмашлаб экишдаги роли. - Республикамизда дуккакли сабзавот экинлардан сабзавот сояси, сабзавот нўхоти (яшил нўхот), сабзавот ловияси, ва сабзавот моши етиштирилади.
- Дуккакли сабзавотлар асосий ва ғалла экинларидан сўнг такрорий экин сифатида ҳам етиштирилади. Дуккакли сабзавотларнинг илдизида азот йиғувчи бактериялар мавжуд бўлиб, қулай иқлим-шароитда ўсув даври давомида 1 га майдонда 150-200 кг гача азот тўплайди. Илдиз қолдиқлари тупроқ таркибидаги чиринди миқдорини ошириш билан бирга тупроқ ғоваклигини яхшилайди.
Сабзавот мошининг келиб чиқиш ватани - Сабзавот моши (Phaseolus aureus Piper.) ва охирги классификацияси бўйича (Vigna radiata L. Wilczek) дунёда кенг тарқалган озиқ-овқат учун қимматли экин турларидан биридир.
- Мошнинг келиб чиқиш ватани Жанубий Шарқ давлатлари бўлиб, Хиндистон, Хитой, Покистон, Афғонистон, Эрон, Бирма ва Въетнам давлатларида бундан 5-6 минг йил олдин ҳам мош етиштирилганлиги ҳақида тарихий маълумотлар мавжуд.
- Мош поясининг тузилиши бўйича 2 гуруҳга: тик ва ётиб ўсувчи навларга бўлинади.
- Мош қисқа кун ўсимлиги бўлиб, уруғлари намлик етарли бўлганда 10-120С да уна бошлайди. Мақбул ҳарорат 25-280С .
- Мош уруғлари нам тупроқларда экилгандан кейин 5-7 кунлари униб чиқади. Ўсув даврининг дастлабки 3 ҳафтасида секин ўсади. Ўсув даврининг 45-50 кунари ўсимликлар гулга киради.
- Мош ўсув даврининг шоналаш, гуллаш ва дуккакларнинг шаклланиш даврида намликка талабчан бўлади.
- Мош қора, каштан ва кулранг бўз тупроқларда яхши ўсади. Шўр, ботқоқ ва тақир ерлар мош учун яроқсиз ҳисобланади.
- Мош иссиққа ва қурғочиликка чидамли ўсимлик бўлсада шоналаш, гуллаш ва дуккакларнинг шаклланиш даврида намликни етишмаслиги ҳосилдорликка ва уруғнинг йириклигига салбий таъсир кўрсатади.
- Мошнинг ўсув даври 75-100 кунни ташкил этади.
Do'stlaringiz bilan baham: |