Chiqish kelishgi. Shu kelishikdagi otdan anglashilgan predmet ish-harakatning yuzaga chiqish o'rnini, vaqtini, sababini bildiradi. Chiqish kelishigi -dan qo'shimchasi bilan shakllanadi.
Chiqish kelishigi shaklidagi so'z quyidagi ma'nolarni ifodalaydi:
1. Ish-harakatning boshlanish o'rnini bildirib, qaerdan?so'rog'iga javob bo'ladi va gapda o'rin holi vazifasini bajaradi.
Derazamdan tushgan tola nur Somon yo'li kabi tovlanur. (E. V.) Klubdan chiqqan kishilar to'da-to'da bo'lib simyog'och tagida gaplashib turishibdi. (S.A.)
2. Ish-harakatning bajarilish paytini bildirib, qachon?qachondan? so'roqlaridan biriga javob bo'ladi va gapda payt holivazifasida keladi. Jannat hola kechadan beri supurgi tegmay ivirsibketgan uyni yig'ishtirayotgan edi. (S.A.)
3. Ish-harakatning bajarilishiga sabab bo'lgan vositani bildirib,kimdan? nimadan? so'roqlariga javob bo'ladi va gapdato'ldiruvchi vazifasida keladi. Ishlaydi. Bor kuchi bilan ishlaydi.Rohatidan kechadi, uyqusidan kechadi. (S.A.) Zuhrabegimxayolidan o'ziga tayanch izlar ekan yaqinda Buxoroni olib, endiSamarqandga qo'shin tortib kelishi kutilayotgan Shayboniyxonesiga tushdi. (P.Q.)
Chiqish kelishigidagi so'z predmet ma'nosiga ega bo'lib, harakatning bajarilishiga sabab bo'Igan shaxsni. predmetni ifodalasa gapda to'ldiruvchi, o'rin-payt, holat ma'nolarini ifodalasa hol vazifasida keladi.
Takrorlash uchun savol va topshiriqlar
So'z turkumlari qanday belgilarga ko'ra ajratiladi?
Ot turkumining o'ziga xos muhim xususiyatlari nimalardako'rinadi?
Qanday otlar atoqli otlar hisoblanadi?
Turdosh otlarning qanday turlari mavjud?
Grammatik son kategoriyasi nima?
Egalik kategoriyasi deb nimaga aytiladi?
Egalik qo'shimchalari qanday ma'nolarni ifodalaydi?
Kelishik kategoriyasi nima?
Kelishildar va ularning shakllari qanday?
ILOVALAR
http://fayllar.org
Do'stlaringiz bilan baham: |
