Ovqatlanish gigiyenasi reja

Vitamin B15 - pangam kislotasi.

Bu vitaminni sintetik preparata energiya resurslarini to’pIanishiga

sabab boMadi, gipoksiyaga chidamlikni oshiradi va jismoniy mashq qilishni

yengillashtiradi. Undan bir kunda alpinistlarga, changM bilan shu-

g’ullanuvchilarga, velosipedchilarga, konkida yuguruvchilarga 100-150

mg tavsiya etiladi.

Vitamin A - retinol va karotinlar.

Retinol oksidlanish va qaytarilish reaksiyalarida qatnashadi, oqsil,

karbonsuv, mineral elementlar almashinishida qatnashadi. Lipidlar almashinishida

vitamin A ning ahamiyati juda katta. Terini va shilliq qavatlarni

muhofaza funksiyalarini oshirishda juda katta ahamiyatga ega. Suyak

skeletini tashkil bo’lishida ishtirok etadi. Vitamin A - ko’zning ko’-

rish pur-puri tarkibiga (rodopsin) kirib, m e’yorida ko’rishni boshqaradi.

Vitamin A ni kamligini birinchi belgisi qorong’u tushishi bilan yaxshi

ko’ra olmaslikdir, chunki qorong’ulikda rodopsin tiklana olmaydi. Rangli

to’g’ri ko’rish (sariq va havo ranglarni) buziladi. So’ngra ko’zning teri

va shilliq qavatlarini epiteliy to’qimalarini turg’unligi buziladi va bu holat

nafas yoMlariga ham tarqaladi, bu bilan har xil yuqumli kasallik mikroblarining

odam tanasiga kirishiga yo’1 ochiladi. Teri yaralari sekin bita

boshlaydi, terining har xil yiringli kasalliklariga va bronxitga moyillik

tugMladi.

Vitamin A - faol shaklda hayvon mahsulotlarida boladi, o ’simlik

mahsulotlarida provitamin qizil va to ’q sariq pigmentlar karatinoidlar

boMib, hayvon va odam tanasiga tushgandan so’ng vitamin A ga aylanadi.

Bu vitamin manbai boMib baliq yog’i, baliq jigari, tuxum sarigM,

yozgi sarig’ moy, sut, qaymoq, jigar, buyraklar xizmat qiladi. Sabzavot

va mevalar provitamin A ga boydir: sabzi, qovoq, ko’k no’xat, ko’k

garmdori, abrikos, shaftolilar, rangli olxo’ri, qora smorodina, na’matak.

Retinol va karotinlar havoda va yorugMikda parchalanadilar, shu

boisdan salatlar va vinegretlar tayyorlangan zahotiyoq iste’mol etilishi

lozim. YogMami qshib yuborish karotinni o’zlashtirilishini ko’paytiradi.

Normal balog’atga yetgan odamlarga sutkaga 1,5 mg norma hisoblanadi.

Mehnati ko’zni ko’rish va rang ajratish bilan bogMiq boMgan

odamlarga bir kunga 2-2,5 mg vitamin A berish lozim. Bu tav-siya

sportda: otuvchilar, mototsikl haydovchilar, qilichbozlar, nayzaboz-larga

taalluqlidir. Tekshirishlar natijasida mashq qiladigan sportchilarga

qo’shimcha 1-2 mg vitamin A berish kerakligi aniqlandi va bir kunda 4-

5 m gdan umumiy miqdori oshmasligi lozim.