«O’zbеk tili lеksikоlоgiyasi» fanidan m a ‘ r u z a L a r m a t n I

So'z o'zlashtirishning chet so'zlarni qo'llashdan farqlari 
So'z yoki ma'no o'zlashtirilishini chet so'zlarni qo'llashdan farq qilish kerak. 

So'z yoki ma'no o'zlashtirilishi muayyan til leksikasini boyituvchi qonuniy

hodisadir, chunki bir til boshqa tildan o'zi uchun zarur bo'lgan leksik-semantik 
birliklarni o'zlashtiradi. Chet so'zlarni ishlatish hodisasi esa g'ayri qonuniydir,
chunki o'zbek tilining o'zida biror so'z mavjud bo'lgani holda, uning o'rniga chet 
so'zini ehtiyojsiz, maqsadsiz qo'llash tilni boyitmaydi, aksincha, ayrim
shaxslarning o'z nutqiga e'tiborsiz qarashinigina aks ettiradi. 

Tekshirish savollari va topshiriqlar

1.

So'z o'zlashtirishga olib keladigan qanday omillarni bilasiz ?

2.

So'z o'zlashtirishning qanday yo'llari va usullari bor ?

3.

Jonli so'zlashuv orqali va bosma manbalar orqali so'z o'zlashtirish qanday

farqlanadi ? 
4.

Leksemalarni o'zicha olish va kalkalab olish haqida ma'lumot bering. 

5.
Kalkaning qanday turlari bor ? 

6.
To'liq kalka, yarim kalka va semantik kalka haqida ma'lumot bering. 

7.
So'z o'zlashtirish va chet so'zlarini qo'llash hodisalari qanday baholanadi ? 

Tayanch tushunchalar

So’z o’zlashtirish- boshqa til so’zlarining o’zbek tiliga olinishi.

O’zicha olish- boshqa til leksemasining o’zgarishsiz yoki juz’iy o’zgarish
bilan o’zlashtirilishi. 


Kalkalab olish- boshqa tildagi so’zning morfemik tarkibidan qismma-qism
nusxa ko’chirish orqali so’z yasalishi, bu so’zda boshqa til leksemasi ma’nosining 
ifodalanishi.

Semantik kalka- tilda azaldan mavjud bo’lgan so’zga boshqa til
leksemasining ma’nosini yuklash.