«O’zbеk tili lеksikоlоgiyasi» fanidan m a ‘ r u z a L a r m a t n I
Download 445.56 Kb.
|
Хожибойга ma\'ruza-hozir.org
- Bu sahifa navigatsiya:
- Leksik-fonetik arxaizm
- Neologizm-leksema
|
Leksik istorizmlar- o’tmish voqeligining nomlari.
Leksik arxaizmlar- hozirgi paytda bor bo’lgan voqelikning eskirgan nomi yoki hozirgi tilda mavjud bo’lgan leksemaning eskirgan ma’nosi. Arxaizm-leksema- leksik arxaizmning bir turi. Unda leksema yaxlit holda eskirgan bo’ladi. Arxaizm-semema- leksik arxaizmning ikkinchi turi. Bunda leksema yaxlit holda emas, qisman (semantik tarkibidagi ma’nolaridan biri) eskiradi. Leksik-fonetik arxaizm- talaffuz arxaizmi. Bunda leksemaning tovush tarkibida qisman eskirish yuz beradi. Leksik neologizm- yangilik bo’yog’i bor bo’lgan leksemalar. Individual nutq neologizmi- ayrim shaxs nutqida voqe bo’lgan neologizm. Umumtil neologizmi- nutqiy hodisadan til hodisasiga aylangan neologizm. Neologizm-leksema- yangilik bo’yog’iga ega bo’lgan leksema. Neologizm-semema- tilda azaldan mavjud bo’lgan leksemaning semantik tarkibida yangi paydo bo’lgan ma’no (semema). O’ZBEK TILI LEKSIKASINING EMOTSIONAL-EKSPRESSIV JIHATDAN QATLAMLANISHI So’zning uslubiy bo’yog’i O’zbek tili leksikasida so’zlar emotsional-ekspressiv jihatdan ikki qatlamga ajratiladi: Emotsional-ekspressiv jihatdan betaraf so’zlar. Bunday so’zlarning semantik tarkibida faqat denotativ ma’no (atash, nomlash semalari) mavjud bo’ladi: yuz, oriq, ozg’in, jilmaymoq kabi. Emotsional-ekspressiv jihatdan bo’yoqdor so’zlar. Bunday so’zlarning semantik tarkibida denotativ ma’no (atash, nomlash semalari) bilan birga uslubiy bo’yoqlar (ifoda semalari, konnotativ semalar) ham mavjud bo’ladi: turq (denotativ ma’no+uslubiy bo’yoq), dirdov (denotativ ma’no+uslubiy bo’yoq), qiltiriq, ipiltiriq (denotativ ma’no+uslubiy bo’yoq), irshaymoq (denotativ ma’no+uslubiy bo’yoq) kabi. I z o h:yaxshi va yomon, g’azab va nafrat kabi so’zlarda uslubiy bo’yoq bordek tuyuladi, aslida esa ularda uslubiy bo’yoq yo’q, bu so’zlar belgi yoki voqelikni atash (nomlash) bilan cheklanadi, shunga ko’ra emotsional-ekspressiv jihatdan bo’yoqdor so’zlar sanalmaydi 1 . Download 445.56 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|