O„zbek tili va adabiyoti fakulteti o„zbek tili va uni o„qitish uslubiyati kafedrasi

3- Topshiriq. Iboralarda noto„g„ri qo„llangan so„zlarning to„g„risini toping. Bu
topshiriqni “Xatoni toping” o„yini orqali bajartiramiz. 
O„n qo„l baravar emas. Labi tishiga tegmaydi. Qo„lga oyoqni olib chopdi.
Miyasini qoqib stolga qo„ydi. Mushugini “kisht ” demaydi. Ninaday gapni 


tayoqday qildi. Ikki oyog„ini ikki etikka tiqdi.

4- Topshiriq. Qo„l, bosh, bir so„zlari ishtirokida ko„proq iboralar yozing.

Bir ( bir og„iz, bir-iki og„iz, bir-iki shingil, bir kun bo„lmasa – bir kun, bir oyog„I
yerda, bir oyog„I go„rda va hk); 
Qo„l ( qo„li uzun, qo„li kalta, q‟oli yetadi, qo„li baland, qo„li bormadi, qo„lidan
keldi, qo„li egri, qo„li ochiq, q‟olini ko„tardi va hk) ; 


Bosh ( bosh egdi, bosh qo„shdi, boshini qashladi, boshini achitdi, boshini xam
qildi, boshini yedi, boshiga ko„tardi, boshidan oshib yotibdi va hk); 
5- Topshiriq. Frazeologik lug„atdan hayvonlar nomi ishtirok etgan iboralarni
toping.

Dars jarayonida o„quvchilarga uy hayvonlarining inson bilan birgalikda hayot

kechirishi, inson bilan yaqinlik munosabatlari ularning nomlarini ifodalovchi 

---

47

so„zlar ishtirokida qator iboralarning shakllanganligi, yovvoyi hayvonlar
nomlarini ifodalovchi leksemalarni simvollashtirish hisobiga salbiy ma‟no 
ifodalovchi iboralar shakllanganligi haqida ham ma‟lumot berib o„tish darkor.
It yotish, mirza turish; it azobida; itdan olib, itga solmoq; olinmagan buzoqqa 


qoziq qoqmoq;buzoqning yugurgani somonxonagacha; pashshadan fil yasamoq; 

qo„y og„zidan cho„p olmagan; tuya ko„rdingmi –yo„q; otdan tushsa ham, egardan 

tushmaydi; ishi bitdi, eshagi loydan o„tdi; ilonning yog„ini yalagan; tulkilik 

qilmoq;
6 -Topshiriq. 

1. So„zlarga teng keladigan iboralar toping: …sevindi, … befoyda, … ranjidi,

… tortishuv, …unutmoq. 
Javob: Shodligi ichiga sig„maydi, shamolga uchirmoq, ensasi qotdi, “sen-
men”ga bormoq, esidan chiqarmoq. 
2.”Kapalagi uchib ketdi”, “Katta ketdi” iboralarining sinonimini toping. 

“Qo„rqib ketdi”, “O„takasi yorildi”; “Katta gapirdi”.

Yana:”Oq ko„ngil” – “Ko„ngli toza”; “Og„ziga olmoq” – “Tilga kelmoq” 
kabi.

O„quvchilar nutqini badiiy bo„yoqdor fe‟llar bilan boyitishda “Ma‟nosini kim