O„zbek tili va adabiyoti fakulteti o„zbek tili va uni o„qitish uslubiyati kafedrasi

chaqdi?” o„yinini qo„llasa bo„ladi. Bunda dastlab o„quvchilarni ikki guruhga
bo„lib, “Bilag„onlar” va “Topqirlar” deb nom beramiz. Musobaqalashayotgan 
birinchi qatordagi o„quvchilar frazeologik birikmalar bilan almashtirish mumkin
bo„lgan fe‟llarni aytadi, ikkinchi qatordagi o„quvchilar esa shu fe‟lni frazeologik 
birikma bilan almashtirishlari kerak.Masalan,
I qator II qator 
Gapirmadi ─ og„ziga talqon soldi
Quvondi ─ do„ppisini osmonga otdi 
G‟azablandi ─ tepa sochi tikka bo„ldi.

---

48

O„ldi ─ joni uzildi, qazo qildi.
Tushundi ─ mag„zini chaqdi. 
Charchadi ─ tinkasi quridi.
Uxlamadi ─ mijja qoqmadi. 
Qo„rqdi ─ yuragi dov bermadi.
Ajablandi ─ yoqasini ushladi. 
Aralashdi ─ bosh qo„shdi.
Ochqoldi ─ qorni piyozning po„stiday bo„ldi. 
Uylandi ─ boshi ikkita bo„ldi.
O„ldirdi ─ boshini yedi. 
Yutqazdi ─ boy berdi.
Kutilmaganda ─ tomdan tarasha tushganday. 
Uxladi ─ ko„zi ketdi, ko„zi ilindi.
Maqtanadi ─ aravani quruq olib qochadi. 
Achchiqlandi ─ fig„ono falakka ko„tarildi.
Esankiramoq ─ hushini yo„qotmoq. 
Uyalmasdan ─ qaysi yuz bilan.
Hurmatlashdi ─ o„tqazgani joy topolmadi. 
Xuddi shu o„yinning boshqa turida har bir frazeologik birikmani ma‟nodoshi 

bilan almashtirish talab qilinadi.

I qator II qator. 
Do„ppisini osmonga otdi ─ boshi osmonga yetdi.
Og„ziga talqon soldi ─ “lom-mim” demadi. 
Joni uzuldi ─ olamdan o„tdi.
Yoqasini ushladi ─ hayratda qoldi. 
Yuragi shuv etib ketdi ─ yuragi orqasiga tortib ketdi.
Mijja qoqmadi ─ ko„z yummadi. 
Yuragini hovuchlab ─ jonini hovuchlab.
Qo„ldan bermoq ─ boy bermoq. 

---

49

Yuzaga chiqmoq ─ ro„yobga chiqmoq.
Esi og„di ─ aqldan ozdi. 
Shamolga uchmoq ─ zoye ketmoq.
Shovqin solmoq ─ boshiga ko„tarmoq. 
Ta‟bi xira bo„ldi ─ ta‟bi tirriq bo„ldi.
Og„zi bormadi ─ tili bormadi. 
Oila qurmoq ─ bir yostiqqa bosh qo„ymoq.


7-topshiriq. Quyidagi keltirilgan so„zlarga antonim bo„lgan iboralar toping. 
Xafa – og„zi qulog„ida;
Eski – ohori to„kilmagan; 
Xotirjam – yuragiga g„ulg„ula tushdi;
Yuvosh – yerga ursang ko„kka sapchiydi; 
Gapirdi – lom - mim demadi.

8 –topshiriq. Berilgan gaplardagi tushirib qoldirilgan iboralarning mosini qo„yib,
daftaringizga yozing. 


1. Undaylarni … … oson emas.2. Buni Burxon otamdan so„raysiz. U kishi … … 

hammasini gapirib beradilar.3. Qudratning o„z tashvishlari … …(H. Nazir) 4. 

Qudrat unga gap uqtirish … … ekanini sezdi.(H. Nazir)5. Hamma jihatdan 

yordam beramiz .. … ishga tushavering.(A. Abduqahhor)