O„zbek tili va adabiyoti fakulteti o„zbek tili va uni o„qitish uslubiyati kafedrasi

Ishning maqsadi. Iboralar nutqning ko„rkidir. Shu maqsadda ishda nutq
o„stiruvchi vositalar, ulardan foydalanish usullarini o„rganish, iboralar va tasviriy 
4
E. Muhammedova . Iboralar yuzasidan mashq va topshiriqlar. “Til va adabiyot ta‟limi ” jurnali. 2008-yil №5 

---

6
ifodalar orqali o„quvchilar nutqini o„stirish yo„llarini ishlab chiqish asosiy

maqsad qilib olindi. Shuningdek, bu mavzularni o„tishda ta‟limiy jihatdan bilim,

ko„nikma va malaka hosil qilish bilan birga, o„quvchilarda insoniy fazilatlarni, 
xislatlarni yanada rivojlantirib, ularni ma‟naviy jihatdan ham yuksak shaxs qilib
tarbiyalash muhim maqsadlaridan biri hisoblanadi.
Ishning vazifalari. Bitiruv malakaviy ishda nazarda tutilgan asosiy
maqsadga quyidagi vazifalarni bajarish orqali erishiladi: 
─ ibora, uning ko„p ma‟noliligi va iboralarning shakl va ma‟no
munosabatiga ko„ra turlari haqida qisqacha ma‟lumot berish; 
─ nutq o„stirish nima va nutq o„stirish metodikasiga to„xtalib o„tish;
─ o„quvchilar nutqini o„stirish va rivojlantirishda alohida ahamiyat kasb 
etuvchi nutq o„stiruvchi vositalarni tadqiq etish;
─ ibora va tasviriy ifodalarning o„quvchilarning nutqini o„stiruvchi 
asosiy vosita ekanligini tadqiq etish;
─ darslarda iboralarni o„tish orqali o„quvchilarning nutqida iboralardan 
o„rinli foydalanish, ularning ma‟nolarini to„g„ri izohlash ko„nikmalarini hosil
qilish;

─ iboralarning qo„shma so„z va so„z birikmalaridan farqini aniq misollar

vositasida izohlash; 
─ bu mavzularni o„tishda har xil o„yin-topshiriqlar va bir qancha
metodlardan foydalanib dars jarayonini tashkil qilish; 
─ tasviriy ifodalarni o„tish orqali o„quvchilarning nutqini yanada
jozibador va ta‟sirchanligini oshirish. 
Ishning amaliy ahamiyati. Bitiruv malakaviy ishi uzviylashtilgan Davlat
dasturi asosida tayyorlanib, unda iboralar va tasviriy ifodalarning o„ziga xos 
xususiyatlari ham nazariy, ham amaliy jihatidan asoslanib, yangi pedagogik
texnalogiyalar asosida o„tish yo„llari ishlab chiqildi. Bu mavzularni o„tish 
bo„yicha ko„rgazmali vositalar, slaydlar, o„yin-topshiriqlar tavsiya qilindi.

---

7
Berilgan xulosa va tavsiyalar amaliyotchi o„qituvchilar uchun , xususan, o„rta 

maktab tizimining leksikologiya bo„limini o„tishda qo„l keladi deb o„ylaymiz. Bu

ayni paytda ishning amaliy ahamiyati hamdir. Bitiruv malakaviy ishi kirish, uch
bob va qisqa xulosadan iborat.
Bitiruv malakaviy ishidan o„rta maktab o„qituvchilari, o„zbek tili va 
adabiyoti yo„nalishini bitiruvchilari va umuman metodika bilan qiziquvchilar
foydalanishi mumkin.