O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi o`zbek adabiyoti tarixi

Asosiy qism
O‘zbek adabiyoti tarixi
(2-kurs 3, 4-semestr uchun) Ma’ruza mazmuni va soatlar taqsimoti

№	Mavzular	Ajratilgan soatlar
	Mumtoz adabiyotga kirish kursining maqsad va vazifalari. Mumtoz adabiyotning genezisi, shakllanishi va taraqqiyoti	2
	Mumtoz she’r. Mumtoz adabiyotda an’anaviy mavzu va obrazlar. Mumtoz adabiyotda badiiy uslub tushunchasi	2
	Mumtoz o’zbek adabiy tilidagi filologik asarlar va ularning badiiy adabiyotni o’rganishda muhim manbalar ekanligi	2
	Yozma yodgorliklar. Qadimgi yodgorliklarning yozuv xususiyatlari	2
	Islom madaniyatining shakllanishi va ilk musulmon Uyg’onish (Renessansi) davri	2
	G’aznaviylar va qoraxoniylar davri adabiyotining asosiy xususiyatlari. Mahmud Koshg’ariy va uning “Devoni lug’atit turk” asari	2
	Yusuf Xos Hojib hayoti va ijodining manbalari	2
	Ahmad Yugnakiy hayoti va ijodining manbalari	2
	Oltin O’rda o’zbek adabiyoti. Sayfi Saroyi ijodi. “Gulistoni bit turkiy” asari.	2
	Agiografik asarlar – badiiy nasr namunasi sifatida. Qutbning “Xusrav va Shirin” asari	2
	O’zbek adabiyotida noma janri	2
	Temuriylar davri adabiyoti. “Yusuf va Zulayxo” turkumidagi dostonlar	2
	Atoyi va Sakkokiy ijodi	2
	Lutfiy va Husayniy ijodi	2
	Zahiriddin Muhammad Boburning hayoti va adabiy merosi	2
	Buxoro adabiy muhitining xos xususiyatlari. Shayboniyxon va Muhammad Solih hayoti va ijodi	2
	Qul Ubaydiy va Turdi ijodiy merosi manbalari	2
	Mashrab va So’fi Ollayor adabiy merosi	2
	Xiva adabiy muhitidagi madaniy hayot. Andalib, Munis va Ogahiy	2
	Qo’qon xonligidagi madaniy hayot. Gulxaniy, Nodira va Muhammad Ali adabiy merosi	2
	Jami	40

3 kurs (5-semestr)
Ma’ruza mazmuni va soatlar taqsimoti

№	Mavzular	Ajratilgan soatlar
1.	Milliy uyg’onish davri o’zbek adabiyoti. Ijtimoiy-siyosiy, madaniy-adabiy hayot	2
2.	Komil Xorazmiy (1825-1899)	2
3.	Muhammad Rahimxon Feruz (1844-1910)	2
4.	Ahmad Tabibiy (1969-1911)	2
5.	Muqimiy (1850-1903)	2
6.	Furqat (1859-1909)	2
7.	Is’hoqxon Ibrat (1862-1937)	2
8.	Karimbek Kamiy (1865-1922)	2
9.	Jadidchilik va jadid adabiyoti. Ijtimoiy-siyosiy va mafkuraviy kurashlar davri. XX asr boshlari Turkistonda ijtimoiy-siyosiy, madaniy hayot. Ismoilbek Gasprinskiy (1851-1914)	2
10.	Mahmudxo’ja Behbudiy (1875-1919)	4
11.	Abdulla Avloniy (1878-1934)	2
12.	To’lagan Xo’jameyorov – Tavallo (1883-1937)	2
13.	Sirojiddin Sidqiy (1884-1934)	2
14.	So’fizoda (1880-1937) ва Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий (1889-1929)	2
15.	Abdurauf Fitrat (1886-1938)	2
16.	Абдулла Қодирий (1894-1938)	2
17	Чўлпон (1897-1938)	2
	Jami	34

Asosiy qism
Fanning nazariy mashg’ulotlari mazmuni
Mumtoz adabiyotga kirish kursining maqsad va vazifalari
Turonzamin qadimgi madaniy markazlardan biri sifatida. Qadimgi davrlardan eramizning VIII asrigacha Markaziy Osiyoda yashagan xalqlar madaniyati, yozuvi va san’ati. Qadimgi shumer madaniyati va turkiy qavmlar tarixi. “Bilgamish” dostonining turkiy xalqlar eposiga munosabati.
Mumtoz adabiyotning genezisi, shakllanishi va taraqqiyoti
Eng qadimgi og’zaki adabiy yodgorliklar. Ularning asosiy manbalari. Mif va afsonalar qadimgi hayot aksi, tabiat haqidagi tasavvurlarining badiiy ifodasi ekanligi. Mif va afsonalarda badiiy xayolotning o’rni. Xitoy manbalarida Markaziy Osiyo xalqlariga doir ma’lumotlar.
Qahramonlik eposi. Markaziy Osiyo eposlar vatani ekanligi. Sharq epik adabiyotining mashhur qahramonlari. Qadimgi qahramonlik eposining yunon manbalari orqali etib kelgan namunalari: «To’maris», «Shiroq». Xalq qissalari haqida ma’lumot. Iskandar to’g’risidagi qissalar.
Mumtoz adabiyotning diniy-tasavvufiy va ilmiy manbalari
Islom madaniyatining shakllanishi va musulmon intibohi (renessansi). Somoniylar, saljuqiylar, g’aznaviylar va qoraxoniylar davrida islomiy madaniyat. Hadis to’plash an’anasi va unda turkistonlik buyuk muhaddislarning roli. Imom Buxoriy va at-Termiziy. «Al-jome’u-s-sahih» va «Shamoyili Muhammadiyya» asarlari. IX-X asrlarda arab tilining madaniy hayotga faol aralashuvi.
Arab va fors tillaridagi adabiyot. Turkiy xalqlarning arab va fors tillarida ijod etishi. Markaziy Osiyo buyuk allomalar vatani: Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Ibn Sino asarlarida adabiyot masalalari. Badiiy asarlar va tazkirachilik. Abu Mansur as-Solibiy va uning «Yatimatu-t-dahr» asari. Chag’oniyon adabiy muhiti.
Mumtoz she’r
Ilmlar uchligi va ularning mumtoz poetikani o‘rganishdagi ahamiyati. Adabiy va tarixiy manbalarda mumtoz poetikaga doir qarashlar. Adabiy tur tushunchasi va uning ifodalanish shakllari (nasr, nazm). Baytli she’r shakllari. G‘azal, qasida va mustazod janrlari. Kichik lirik janrlar tavsifi.