O„zbek tilini o„qitish metodikasi (kognitiv-pragmatik yondashuv asosida)

Fikrni yozmа shаkldа bаyon etish mаlаkаsi(tugаl fikr ifоdаlаngаn mаtn) murаkkаb jаrаyon bo„lib, оnа tili tа‟limining mаqsаdi shu pаrаmеtrdа aniq mujаssаmlаshаdi. O„quvchining оnа tili tа‟limi jаrаyonidа egаllаgаn ko„nikmа vа mаlаkаlаri u yarаtgаn mаtndа аks etаdi. Bu pаrаmеtr buyichа tа‟lim sifаtining nаtijаsini bаhоlаshdа o„qituvchi tоmоnidаn o„quvchi egаllаgаn quyidаgi ko„nikmаlаrning dаrаjаsi аniqlаnаdi:

а) fikrning mаntiqiy izchillikdа ifоdаlаngаnligini аniqlаsh;

b) fikrlаsh, mаvzuning murаkkаblik dаrаjаsini аniqlаsh (sоddа, murаkkаb, kоnkrеt, mаvhum vа hоkаzо);

4. tаvsifning mаvzugа muvоfiqligini vа tаvsifning qiymаtini аniqlаsh;

   
   

5. tаvsifdа tilning ifоdа vоsitаlаridаn mаqsаdgа muvоfiq fоydаlаnish dаrаjаsini аniqlаsh;

   
   

128

4. imlоviy (yozmа) sаvоdхоnlikning sifаtini аniqlаsh.
   

Fikrni yozma bayon etish malakasi parametri talablari

quyidagilar:

1. 
   
   daraja (“uch” baho; 56-70 ball).Bu daraja bitiruvchilar uchun mo„ljallangan talablar va me‟yorlar (30 daqiqada 13-14 gapdan iborat matn tuza olish) asosida ish ko„radi, sinflar, choraklar kesimida dasturda nazarda tutilgan talab va bilimlar nazorat uchun asos qilib olinadi, 2-,3-daraja ko„rsatkichlarida esa shu talablar chuqurlashtiriladi, kengaytiriladi.
   
2. 
   
   daraja (“to„rt” baho; 71-85 ball). Bu darajada matn taikibidagi gaplar miqdori oshiriladi, tayanch talab quyidagi ko„rsatkichlar (30 daqiqada 14-15 gapdan iborat matn tuza olish) bilan chuqurlashtiriladi, kengaytiriladi, konkretlashtiriladi:
   

–matnda mavzu doirasidagi hikmatli so„zlar, maqollar, ko„chiima(sitata)lardan o„z o„rnida foydalanish va ularni olmoshlar bilan almashtirib qo„llay olish;

–matnda undov, modal so„z-gaplardan foydalana olish va ularni yoyiq- yig„iq bo„linadigan gaplar bilan almashtira olish;
–matnda mavzuga mos kiritma va izohlovchilardan foydalanish va bunda tinish belgilarini o„z o„rnida qo„llay olish;
–ravishdosh, sifatdosh, harakal nomi, kengaytirilgan birikmalarni gaplar bilan, gaplarni shunday oborot yoki olmoshlar bilan almashtirib qo„llay olish.

3.