O‘zbek1ston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

D) Korrelyatsion tahlil natijalarini amaliyotda qo‘llash metodikasi
Barcha parametrlar bo‘yicha tekshirilgan regressiya
tenglamasinidan quyidagicha foydalanish mumkin:

• 
  xo‘jalik faoliyati natijalarini baholash uchun;
  
• 
  omillami natijaviy ko‘rsatkichlami oshishiga ta'sirini hisoblashda;
  
• 
  o‘rganilayotgan ko‘rsatkichlar darajasini oshirishda zaxiralami hisoblashda;
  
• 
  uning miqdorini rejalash va taxmin qilishda.
  

Bor imkoniyatlardan kelib chiqqan holda korxonaning xojalik faoliyati natijalarini baholashda natijaviy ko‘rsatkichning haqiqiy qiymatlari ko‘p miqdorli regressiya tenglamasi asosida aniqlangan nazariy (hisoblangan) ko‘rsatkichlari bilan taqqoslash orqali amalga oshiriladi. Bizning misolda (13-jadvalga qarang) X»1 korxonada material unumi (xi) - 2,4 so‘mni, jamg'arma unumi (x₂) - 80 tiyinni, mehnat unumdorligi (X3) - 8 ming so‘m.ni, aylanma mablag‘laming aylanish davomiyligi (X4) - 25 kun, eng yuqori sifatli mahsulotning solishtirma og‘ifligi (X5) - 25% ni tashkil qiladi. Bundan ushbu korxona uchun rentabellikning hisoblash darajasi quyidagicha
Yx = 0,49+3,65 • 2,4 + 0,09 ■ 80 +1,02 -8 - 0,122 • 25 + 0,052 - 25 = 22,86%
U 0,36% ga oshib ketyapti. Korxona o‘z imknoyatlaridan juda yomon foydanmoqda degan xulosaga kelish mumkin.
Har bir omilning natijaviy ko‘rsatkich o‘sishiga (rejadan chetga chiqish) ta’siri quyidagicha hisoblanadi:
(21)
bu yerda b, - bog‘lanish tenglamasida regressiya koeffisienti; Ax, - omilli ko‘rsatkichning hisobot davridagi o‘zgarishi. Demak, har bir omil ko‘rsatkichlari bo‘yicha reja oxirigacha baja- rilmagan (4.14-jadval), rentabellik darajasi rejadagiga 2,09% ga etmadi.