O‘zbek1ston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

T = Sh*M_sh*T_m
Agar har bir omilni mos ravishda ketma-ket X_b X2, X3 deb belgilasak, bu holda multiplikativ modelning ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi:
3
Y = IJM = X1*X2*X3 (i=1,3)
Z=l
Kasrli model ham tahlilda keng qo‘llaniladigan modellardan hisoblanadi. U asosan natija hamda omillar o‘rtasidagi bog‘liqlik bilan ifodalanganda qo'llaniladi. Bunga juda ko‘p misollar keltirish mumkin. Masalan, mehnat unumdorligi tovar oboroti hajmining xodimlarning ro'yxatdagi soniga nisbati bilan aniqlanadi. Rentabellik darajasi foyda summasining tovar oborotiga nisbati bilan aniqlanadi va h.k.
Bunday hollarda kasrli model ko‘p xil ko'rinishga ega bo‘ladi:

n n

i=l


Kasrli modelda bir vaqtning o‘zida hamma model turlari qo‘llanilishi mumkin. Ba'zan suratda addintiv model bo‘lsa, maxrajida multiplikativ model bo‘lishi mumkin. Suratida multiplikativ model bo‘lishi maxrajida bitta omil ham ishtirok etishi mumkin. Amaliyotda suratida ham, maxrajida ham bir xil modellar ishtirok etishi ham mumkin.
Xo‘jalik faoliyatining barcha hodisa va jarayonlari bir-biri bilan o'zaro aloqada, bog‘ lanishda boMadi va bir-birini taqozo qilib turadi. Ulaming ba'zilari bir-biri bilan to‘g‘ri bog‘langan bo‘lsa, boshqalari bilvosita bog‘langandir. Masalan, ishlab chiqarilgan mahsulot xajmiga ishchilar soni va ulaming mehnat unumdorligi kabi omillar bevosita ta'sir ko‘rsatadi, qolgan barcha omillar bilvosita ta'sir ko‘rsatadi.
Har bir hodisani sabab deb ham va natija deb ham qarash mumkin. Masalan, mehnat unumdorligini bir tomondan mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko‘paytiruvchi, uning tannarxi darajasini kamaytiruvchi sabab deb ham qarash mumkin. Ikkinchi tomondan, ishlab chiqarishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish, mehnatni tashkil qilishni takomillashtirishning natijasi deb ham qarash mumkin.
Har bir natijaviy ko‘rsatkich juda ko‘p va xilma-xil omillarga bog‘liq. Natijaviy ko‘rsatkichga omillar ta'siri qanchalik detallash- tirib (maydalashtirib) o‘rganilsa korxona ishining sifatini bahosi va tahlili natijasi shunchalik aniq bo'ladi. Shuning uchun ham xojalik faoliyati tahlilining muhim metodologik masalalaridan biri bo‘lib, o‘rganilayotgan iqtisodiy obyektga omillar ta'sirini aniqlash va o‘lchash hisoblanadi.