X4 - korxona aylanma mablag‘ining aylanish davomiyligi, kun;
X5 - eng yuqori sifatli mahsulotning solishtirma salmog'i, %
Tenglama koeffisientlari har bir omilning natijaviy ko‘rsatkichga sonli ta'sirini ko‘rsatadi. Ushbu holatda olingan tenglamaga quyidagicha izoh berish mumkin: material unumi 1 so‘m.ga oshganda rentabellik 3,65%; jamg‘arma unumi 1 kop.ga oshganda - 0,09%o; bitta ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ishlab chiqarish 1 ming so‘m.ga oshganda - 1,02%; eng yuqori sifatli mahsulotning solishtirma og‘irligi 1% ga oshganda - 0,052% ga oshadi. Mablag‘ning aylanish davomiyligi 1 kunga oshsa, rentabellik o‘rtacha 0,122% ga kamayadi.
Bog‘lanish tenglamasidagi regressiya koeffisientlari turli olchov birligiga ega. Bu esa natijaviy ko‘rsatkichlarga ta'sir kuchi qanchaligi haqidagi savol tug‘ilganda, ulami solishtirilmaydigan qilib qo‘yadi. Ulami solishtirish mumkin bo‘lgan ko‘rinishga olib kelish uchun regressiya tenglamasining barcha o‘zgaruvchilari o‘rta kvadratik og‘ish ulushida ifodalanadi, boshqacha qilib aytganda, regressiyaning standart koeffisientlariga mo‘ljallanadi. Ular yana beta-koeffisientlar ham deb nomlanib, (?) ko‘rinishida ifodalash qabul qilingan.
Beta-koeffisientlar va regressiya koeffisientlari quyidagi munosabat orqali bog‘langan:
/? = (17)
ay
Beta-koeffisientlar agan omil kattaligi bitta o‘rta kvadratik og‘ishga oshsa, unga mos, bog‘liq bo‘lgan o‘zgaruvchi o‘zining o‘rta kvadratik og‘ish ulushiga oshishi yoki kamayishini ko‘rsatadi. Beta-koeffisientlami qiyoslash har bir omilning natijaviy ko‘rsatkich kattaligiga ta'sir darajasini solishtirish to‘g‘risida xulosalar chiqarish imkonini beradi. Bizning misolda rentabellik darajasiga material unumi, jamg‘arma unumi va mehnat unumdorligi ko‘proq ta'sir ko‘rsatadi (4.13-jadval).
Do'stlaringiz bilan baham: |