O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus

Axborot resurslarining elektron shakllari

Oxirgi paytda kutubxonalar, muzeylar, arxivlar, axborot markazlari fondiga turli xil ko‘rinishlarda, CD-ROM va disketlarda, boshqa axborot tashuvchi materiallarda elektron baza, ma’lumotlar banki olina boshlandi. Ma’lumotlar bazasi — axborotni avtomatlashgan ko‘rinishda olishga, qayta ishlashga mo‘ljallangan mashinada o‘qish uchun moslashtirilgan va qo‘yilgan maqsadga xizmat qiluvchi ma’lumotlar yig‘indisi. Ma’lumotlar banki—axborotni qidirish, saqlash, qayta ishlashga mo‘ljallangan bir necha ma’lumotlar bazasidan iborat avtomatlashgan axborot tizimi. Amaliyotda turli xil ma’lumotlar bazasi qo‘llaniladi, ular: hujjatli—bunda bibliografik yozuvlar, axborot matni beriladi; bibliografik — faqat bibliografik tavsif yozuvlaridan iborat; referativ —bunda axborot bibliografik ma’lumotlar, referat va annotatsiya ko‘rinishida beriladi; to‘la matnli—axborot hujjatning to‘la matnini yoki ma’lum bir qismini yoritish bilan beriladi; tabiiy matnli—axborot jonli tabiiy tilda boshqa yozuvlar, parchalar bilan bog‘liq holda beriladi; birinchi darajali hujjatlar bazasi yoki faktografik—olingan sohaga oid axborotlarning ma’lumotlar bazasi. Ma’lumotlar bazasida eng muhim narsa maqsadli dasturiy ta’minot va doimiy yangilab borishdan iborat.

Kitob palatalari davlat bibliografiyasining to‘la ma’lumotlar banki yaratilmoqda. Unda adabiyotlar haqida to‘la bibliografik axborot belgilangan qoidaga ko‘ra to‘plab borilmoqda. Respublikamizda ham nashr etilayotgan adabiyotlarning hamma turlari, shakllari an’anaviy solnomalar elektron ko‘rinishda tayyorlab borilmoqda. Ko‘pgina kutubxonalar esa adabiyotlarning to‘la matnini yig‘ib, saqlash ishlarini boshladi, unda Davlat qonunlari, me’yoriy hujjatlar, badiiy asarlar, maxsus adabiyotlar, oliy o‘quv yurti kutubxonalarida professor-o‘qituvchilarning ma’ruza matnlari, darsliklari, o‘quv qo‘llanmalarining matnlari, ilmiy maqolalari, ilmiy to‘plam materiallari, avtoreferatlar, talabalarning bitiruv-malakaviy ishlari, predmetlar yuzasidan dasturlarning matnlarini to‘plash ishlari olib borilmoqda.

Savol va topshiriqlar

1. 
   Bibliografik mahsulot nima?
   
2. 
   Bibliografik ro‘yxatlar va ularning turlarini aytib bering.
   
3. 
   Kitob ichi ro‘yxatlarining ahamiyati nimada?
   
4. 
   Kitob, gazeta va jurnallarda beriladigan mustaqil axborot ro‘yxatlarining xususiyatlari haqida to‘xtaling.
   
5. 
   Bibliografik sharhlar va ularning turlarini ayting.
   
6. 
   Bibliografik ko‘rsatkichlarning ahamiyatini gapiring.
   
7. 
   Bibliografik qo‘llanmalar va ularning turlarini sharhlang.
   
8. 
   Shaxsga oid ko‘rsatkichlar, ularning xususiyatlarini aytib bering.
   
9. 
   Axborot resurslari nima?
   
10. 
    Ma’lumotlar bazasi va ma’lumotlar bankining farqi nima?
    
11. 
    Ma’lumotlar bazasining turlarini ayting.
    

Mavzuning maqsadi—O‘rta Osiyoda bibliografiyaning paydo bo‘lishi, tarixi, taraqqiyoti, ularning xususiyatlari bilan talabalarni tanishtirish.

Asosiy tushunchalar—fixrist, tazkira.