Өзбекистан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўЛЫ

JUWMAQLAW
Ekonomikamızdıń jańasha mazmun hám mánis payda etip barıwında ǵárezsiz rawajlanıw jolınıń tuwrı tańlanǵanı, ámelge asırılıp atırǵan ekonomikalıq siyasat strategiyasınıń hár tárepleme puqta tiykarlanǵan hám de xalqımızdıń pidákerlik miyneti áhmiyetli hám tiykarǵı faktor bolıp xızmet etpekte. Bul faktorlardıń tiykarǵı maqseti – elimizdiń tınıshlıǵı hám rawajlanıwı, xalqımız abadanshılıǵı jolında jámiyetimizdiń birge islesip kiyatırǵanı júdá quramalı rawajlanıw jolın basıp ótiwde awır sınawlardan tabıslı ótiwine imkan jarattı.
Ózbekstan Respublikasınıń sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıwınıń tiykarǵı principleriniń biri - bul kúshli sociallıq siyasattı júrgiziw bolıp esaplanadı. Óz gezeginde bul sociallıq siyasattı júrgiziw hám onıń qanaatlandırarlı dárejede orınlanıwı byudjet sistemasınıń tómengi buwınları bolǵan jergilikli byudjetler tárepinen ámelge asırıladı.
Jergilikli byudjetler tiykarınan xalıq massasınıń turmıs dárejeleri menen jaqınnan tanıs hám olardıń kúndelikli turmıslıq ilajların qarjılandıratuǵın bolǵanlıqtan olar sociallıq máselelerdi: mektep, den-sawlıqtı saqlaw, mádeniyat, qala hám awıllardıń abadanshılıǵına usaǵan ilajlardıń jeterli dárejede ámelge asırıwına juwapker.
Óndiris kúshlerin ilim hám texnikanıń rawajlanıwı tásiri astında jergilikli hákimiyatlardıń roli hám tásiri artıp barmaqta. Jergilikli xojalıqlardıń úlesi keńeyip barmaqta. Jergilikli hákimiyalardıń wazıypaları kún sayın keńeyip quramalasıp barmaqta. Bul bolsa óz náwbetinde jergilikli finanslardıń mazmunın kúsheytip, finans sistemasındaǵı úlesin arttırıp baradı. Jergilikli finanslar keń kólemdegi salıqlardı jergilikli kreditler sistemasın, arnawlı jamǵarmalardı óz ishine qamtıp aladı. Jergilikli byudjetten qárejetler jumsalıwı belgili bir maqsetlerge baǵdarlanadı.
Finanslıq qatnasıqlardı keńeytiriw, puxaralardı ózin-ózi basqarıw organları xızmetinde bilimli, jetekshi kadrlardıń bolıwın, buxgalteriya esabı hám esabatın júrgiziw hámde qániygelikti úzliksiz arttırıp barıwdı talap etedi.
Pitkeriw qániygelik jumısın jazıwda jergilikli byudjet qárejetleriniń orınlı hám nátiyjeli sarıplanıp atırǵanın kórsetilgen statistikalıq maǵlıwmatlardan kóriwimizge boladı, biraq sonı da aytıp ótiw orınlı házirgi kúnde byudjet qárejetleri boyınsha bir neshe kemshilikler bar bolıp, olar ámelde byudjet siyasatı nátiyjeleriniń qanday ekenligin kórsetip beriw múmkin.
Byudjet qárejetleri boyınsha orınlanıwı lazım bolǵan tiykarǵı wazıypalardı belgilep aldıq. Házirgi sharayatta bunday wazıypalardıń qatarına tómendegilerdi kiritiwimiz múmkin:
Eń nátiyjeli hám sociallıq áhmiyetke iye bolǵan proektlerge byudjet qarjıların baǵdarlaw, sociallıq qárejetlerdi finanslastırıwdıń ústinligin támiynlew;
Sub'ektlerge tólemler boyınsha qarızlardı keskin kısqartırıw hám olardıń tolıq qaytarılıwına erisiw;
Ekonomikanıń ústin tarawlarına investiciyalardı mámleket tárepinen finanslastırıwdı keńeytiriw;
Ayrım tarmaqlardıń zıyanların qaplawǵa baǵdarlanıp atırǵan dotaciyalardı kemeytiriw;
Maqsetli dásturler hám qarejetlerdiń ayrım bántleri boyınsha qárejetlerdi qısqartırıw;
Byudjet qárejetlerin eń nátiyjeli shıǵımlarǵa koncentraciyalaw;
Byudjet qarjılarınan paydalanıw ústinen qadaǵalawdı kúsheytiriw;
Byudjet qárejetlerin finanslastırıwdıń qaznashılıq sistemasına ótiwdi sistemalı dawam ettiriw hám basqalar.
Bul wazıypalar byudjet siyasatında óz kórinisin tapsa ǵana, muwapıqlı orınlanıwı múmkin. Bul bolsa, óz náwbetinde, byudjet siyasatınıń áne usı wazıypalardı maqsetke muwapıq orınlanıwın támiynlewge qaratılıwı kerekligin ańlatadı.