O`zbekistan respublikasi joqari ha`m orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

II Bap. Biologiya pa’ninen oqiw da’sturi analizi.

Biologiya pa’ni mazmunindag’i kletka, toqima, ximiyaliq elementlerdin’, malekula, atomnin’ duzilisi, zat ha’m energiya almasiniwi, fotosintez, beloklar biosintezi, biotexnologiyaha’m gen injeneriyasina tiyisli pracesslerdi oqiwshilar tuwridan –tuwri guzetiw imkaniyati bolmaydi, bul jag’daydin’ visual jag’adayg’a aylandiriw kozlengen na’tiyjeni beredi. Sonday-aq,

• oqiwshilardin’ kletka, toqima, ximiyaliq elementlerdin’ ,alekula, atomnin’ duzilisi, zat ha’m energiya almasiniwi, fotosintez, beloklar biosintezi pracesi haqinda koz aldina keltire aliw, abstraksiyalaw ha’m este saqlaw imkani boladi;

• oqiwshilardin’ motivleri ha’m ozlestiriw da’rejesi itibarg’a alg’an halda za’rur hallarda takiraran uyreniw ha’m oqiwshilardin’ bilimindegi bosliqlardi toldiriw imkanin beredi;

• biologiyaliq pracesslerdi animasiyalar tarzinde virtuallashtiriw oqiwshilar korgezmeli- obrazli piker jurgiziw ha’m oqiw materiallarin toliq ozlestiriwge ja’rdem beredi;

• biologiya sabag’inda animasiyalardan paydalaniw sabaqtin’ barliq basqishlarinda oqiwshilardin’ biliw iskerligin aktivlestiriwge alip keledi.

Biologiyani o'qitiwda arnawli metodik da’rejede paydalanatig’un didaktikaliq oyin, mashqali, modulli ta’lim, ha’mkarliqta oqitiw texnologiyalrin imkaniyatlari ha’m a’hmiyetin an’lag’an halda, axborot texnologiyalarinin’ axborot, oqiwshilardin’ biliw iskeligin sholkemlestiriw ha’m basqariw, korgezbelilik, oqiwshilardin’ biliw iskerligin nazarat qiliw ha’m bahalaw, oqiwshilardin’ biliw iskerlklerin aktivlestiriwha’m qizig’iwshiliqlarin arttiriw siyaqli funkciyalarin sabaqlarda birlestiriw imkaniyatlai keste korinisinde beriledi.

Uzliksiz ta’lim diziminda pedagogikaliq iskerlik alip barip atirg’an oqitiwshilardin’ aldinda urg’an a’hmiyetli waziypalardan biri oqiwshilardin’ pa’n tiykarlarin ozlestiriwge bolg’an qizig’iwshiliqlarin arttriw, g’a’rezsiz ha’m jaratiwshiliq konlikpelerin tiykarinda olardin’ olardin’ kamilligin ta’miynlew bolip esaplanadi.

Biologiyaliq ta’limnin’ mazmuni ha’m quramliq bolimleri.

Har qanday oqi pa’nin oqitiwda onin’ mazmuni juda’ ulken a’hmiyetke iye boladi. Og’an tiykag’I sebep oqiw pa’ni mazmuni sol pa’nnin’ ozine ta’n jonelisin , oqitiw sisteasin metodlarin, qurallarin belgilep beredi. Oqiw pa’ninin’ mazmuni, oqiw da’sturleri, sabaqliqlari, oqiw qollanbalari arqali konkretlestiriledi.

Biologiya oqiw pa’ninin’ quramliq bolimlerine birinshi nawbette ilimiy tusinikle rkiredi. Olar biologiyaninin’ayirin tarawlarina tiyisli jeke ha’m biologiyanin’ barliq arawlarina ta’n bolg’an uliwmaliq bioogiyaliq tusinlerden quraladi. Ane usinday biologiyaliq uliwmaliq tusinikler qatarina organizmlerdin; kletkaliq duzilisi, zat ha’m energiya almasiniwi, organism ha’m ortaliqtin’ birligi, na’silleniw ozgeriwshenlik organikaliq dunya evolyutciiyasi tusinikleri kiredi. Biologiya oqiw pa’ni mazmuninin’ j’ne bir komponenti bolip ideyalar esaplanadi. Biologiy ata’lim mazmuninda oqiwshilar sanasina organikaliq dunya evolyutciyasi, titi tabiyat duzilisinin’ ha’r da’rejede ekenligi, organ duzilisi menen funkciyasinin’ baylanislilig’i biologiyaliq sistemelerdin’ tabiyiy ortaliq menen baylanislilig’I, oz-ozin basqariw ha’m nazariya menen a’meliyattin’ birligi siyaqli ideyalar sin’diriledi. Biologiya oqiw pa’ninin’ mazmuni ja’ne bir komponenti bolip, biologiyaliq nizamliqlar esaplanadi. Insan ikerligi onin oz kushi qudreti ha’m bilimin qurawshi ruwhiy-insaniy sipati esaplanadi. Pikir rawaji sotcial ekonomikliq rawajlaniwdin’ tiykarg’i ha’reketlendiriwshi kushi bolg’anlig’i ushin, biologiya oqitiw pracessinde oqiwshilardin’ oz betinshe ha’m jaratiwshiliq pikir jurgiziw qa’biliyetin rawajlandiriw za’rur.

Biologiyani oqitiwda oqitiwshi oqiwshilardin’ oz betinshe jaratiwshanlik pikir jurgiziwi ushin aldin ala:

• 
  oqiwshilardin’ sabaqta oz betinshe jumis islewleri ushin oqiw tapsirmalarin duziwi;
  
• 
  Biologiyaklauq obektlae tabiyattag’i mawsimlik ozgerislerdi uyrenw maqsetinde tajriybe ham guzetiw otkiziw juzesinen korsetpeler tayarlaw;
  
• 
  Oqiwshiklardin’ qizig’iwshiliqlarin esapqa alg’an halda, olardin’ oz betinshe ta’limi ushin qoshimsha a’debiyatlar ha’m multimediyalardi tanlawi lazim.