O‘zbekiston avtomobil yo‘llarini umumiy tarmog‘I

Yo'llarning holatini samarali boshqarish uchun ularning transport ekspluatatsion 
sifatlari majmuasini hisobga oluvchi tizimli yondashuv zarur. "haydovchi–yo'l–
Avtomobil–atrof–muhit" majmuasini hisobga olgan holda tizim 1.8-rasmda 
keltirilgan.

---

Yo'l transport vositasiga ta‘sir ko'rsatadi (tezlik, yoqilg'i 
sarfi, avtomobil qismlarining yedirilishi va boshqalar.), 
haydovchi (haydovchining holati, hissiy kuchlanish, xarakat 
qulayligi), transport oqimi (o'rtacha oqim tezligi, shovqin 
tezlanishi, yuklanganlik koeffitsenti, oqim zichligi, va 
hokazo.) va atrof–muhit. O'z navbatida, yo'lga avtomobil 
(qoplamaning yuklanishi, qoplamaning yedirilishi) transport 
oqimi (yo'l inshootlarining yedirilishi va buzilishi) ta‘sir 
ko'rsatadi. Transport oqimi atrof–muhitga ta‘sir ko'rsatadi 
(gaz ifloslanishi, moy bilan ifloslanishi, shina yedirilishi 
mahsulotlari). Atrof–muhit o'z navbatida yo'lning holatiga, 
haydovchiga, avtomobilga va transport oqimining holatiga 
ta‘sir ko'rsatadi.

---

Avtomobil yo'llarni transport ekspluatatsion tavfsifi yo'l transport inshootlari sifatida 
ishini tavsiflovchi yo'l transport sifat ko'rsatkichlari majmuasini anglatadi. Yo'l sifatining 
transport ekspluatatsion ko'rsatkichlarini ikki asosiy guruhga bo'lish mumkin: transport 
sifati ko'rsatkichlari va yo'l sifati ko'rsatkichlari. Transport sifat ko'rsatkichlari o'z 
navbatida quyidagi kichik guruhlarga bo'linadi: harakat tezligi; harakat xavfsizligi; 
harakat tejamkorligi; harakat qulayligi; ( 1.9- rasm). 

---

Yo'l sifati ko'rsatkichlari quyidagi kichik guruhlarga bo'linadi; qoplama sifati; yo'lning 
o'tkaza olish qobilyati, me‘moriy va landshaft ko'rsatkichlari; yo'lning yuk tig'izligi va 
jihozlanganligi; yo'lning yuk o'tkazish qobiliyati (1.10- rasm). 

---