O‘zbekiston bank tizimining tashkil topishi va rivojlanishi

Tijorat banklarining noa’nanaviy operatsiyalari
Bozor iqtisodiyoti sharoitida tijorat banklarimijozlarning moliyaviy xizmatlarga bo‘lgan ehtiyojlariniqondirish va foyda manbasini oshirish maqsadida qatornoa’nanaviy operatsiyalarni bajaradi. Bundayoperatsiyalarsirasiga faktoring, kredit – ijara (lizing), kontokorrent(overdraft), forfeyting, trast kabi operatsiyalarni kiritish
mumkinFaktoring operatsiyalariFaktoring operatsiyalarida banklar tovar sotiboluvchining qarz hujjatlarini sotib oladi, unda asosanuchta tomon ishtirok etadi.Birinchisi, faktor – vositachi, bankning faktoring
operatsiyalarini bajaruvchi bo‘limi. Odatda, rivojlanganmamlakatlar tajribasida faktoring operatsiyalarini amalgaoshirishga ixtisoslashgan faktoring kompaniyalari tashkiletish amaliyoti ham mavjud.
Ikkinchisi, mijoz (tovar sotuvchi yoki xizmatko‘rsatuvchi), faktor – vositachi bilan kontrakt tuzuvchisanoat yoki savdo firmasi.
Uchinchisi, tovar sotib oluvchi.
Kredit – ijara (lizing)
Iqtisodiy nuqtai nazardan, kredit – ijara (lizing)murakkab savdo – moliya – kredit operatsiyalarining birshakli hisoblanadi. Kredit – ijaraning asosiy xususiyatlarisifatida lizing muddati davomida ijaraga berilganvositalarga nisbatan egalik huquqini saqlab qolishdir.
Uning asosiy shakllaridan biri mashina va jihozlarniijaraga berish, asosiy usullaridan biri investitsiyalarnimoliyalashtirish va ta’minotni faollashtirish hisoblanadi.Kredit – ijara (lizing) operatsiyasida odatda uch tomonishtirok etadi: ishlab chiqaruvchi (tovar sotuvchi), bo‘lajak lizingberuvchiga tegishli mashina va jihozlarni sotuvchi yuridik
shaxs; lizing beruvchi, tovar sotuvchidan mashina va
jihozlarni sotib oluvchi, mulkning egasi sifatida lizingshartnomasiga asosan ma’lum muddatga va to‘lov evazigamashina va jihozlarni lizing oluvchiga beruvchi. Odatda,lizing beruvchi sifatida etarli darajada moliyaviy mablag‘gaega bo‘lgan banklar, ixtisoslashgan lizing kompaniyalari,korxonalar maydonga chiqadi; lizing oluvchi, lizing shartnomasiga ma’lum muddatva to‘lovga asosan mashina va jihozlarnioluvchi shaxs