O‘zbekiston bank tizimining tashkil topishi va rivojlanishi

O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining naqd pul muomalasi bo‘yicha asosiy vazifalari
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘lov vositasi sifatida banknotlar va tangalar ko‘rinishdagi naqd pulbelgilarini muomalaga chiqarish va muomaladan qaytaribolish bo‘yicha mutloq huquqga ega.
Shunga muvofiq, muomalaga naqd pul chiqarish,ularni saqlash, muomaladan qaytarib olish va muomalauchun yaroqsiz holatga kelgan pul belgilarini yangi pulbelgilariga almashtirish vazifalarini bajaradi. Shuningdekmuomalaga chiqarilmagan pul belgilarini saqlashmaqsadida Markaziy bank Rezerv fondlarini tashkil etadiva ular bo‘yicha pul mablag‘larining tarkibiy qismlarini,ya’ni banknot va tangalar ko‘rinishidagi qoldiq limitlarinibelgilaydi. Tijorat banklari aylanma kassalarining qoldiq limitlari ham Markaziy bank tomonidan o‘rnatiladi.
Markaziy bank Respublika banklarida pul muomalasiniva kassa ishlarini tashkil etish hamda ularningbuxgalteriya hisobini yuritish bilan bog‘liq barcha me’yoriyhujjatlarni ishlab chiqadi.Markaziy bank o‘zining asosiy maqsadini to‘la qonlibajarish, ya’ni pul muomalasini barqaror saqlab turishgahamda milliy valyutaning barqarorligini ta’minlash uchun
pul muomalasi holatini muttasil o‘rganadi va tahlil qiladihamda uni mustahkamlash uchun amaliy choralar ko‘radi.Asosiy naqd pul oqimlari tijorat banklari kassalari orqalio‘tganligi sababli, Respublikada faoliyat yuritayotgan tijoratbanklarining naqd pul muomalasi bilan bog‘liq faoliyatinitartibga soladi va nazorat qilad
. Markaziy bank mustaqilligining mezonlari va zarurligi
Markaziy bankning iqtisodiyotdagi o‘rni va ahamiyatihamda unimamlakat hududida bo‘layotgan iqtisodiyjarayonlarni tartibga solishdagi roli haqida munozaralibahslar bir necha marotaba o‘ziningn rivojlanishyo‘nalishlarini o‘zgartirdi va buning oqibatida iqtisodiyotdagi bank tizimining birinchi pog‘onasida real o‘zgarishlarbo‘lishiga sabab bo‘ldi. Bu esa birinchi navbatda davlatboshqaruv organlariga bo‘lgan munosabatlarda namoyonbo‘ldi. Mazkur muammoni tahlil etishda asosiy e’tibor -mamlakat Markaziy bank siyosatining davlat iqtisodiysiyosati yo‘nalishiga qaramligi, ya’ni aniqrog‘i butobelikning darajasiga bog‘liq. Markaziy bankning pulkredit siyosati milliy iqtisodiyotni tartibga solish siyosatibilan chambarchas bog‘liq bo‘lsa, bunday bog‘liqliknisamarali deb hisoblash mumkin. Lekin, shu narsa kattaahamiyatga egaki, bu bog‘liqlik Markaziy banktomonidanqanchalik ixtiyoriy ravishda tuzilgan va u kimga hisobdorva bank tizimida pul-kredit siyosatini tartibga solishdagimetodlarni va yo‘nalishlarni tanlashda hamda qonunbo‘yicha Markaziy bank mustaqilligi darajasi va bungahaqiqatda erishilganligiga ahamiyat berish lozim