РЕТИНОЛ (А витамин) — қ. Вита-
минлар.
РЕТИФ ДЕ ЛА БРЕТОНН (Retif
de la Bretonne) Никола (1734.22.11, Саси
— 1806.3.2, Париж) — француз адиби.
Ж.Ж. Руссонмш издоши. Париж меҳнат
аҳли тўғрисидаги асарлари, айниқса,
«Фаншеттанинг оёғи» (1769), «Бузил-
ган деҳқон ёки шаҳарнинг хавфхатар-
лари» (1775) романларида жамиятдаги
аёлларнинг аҳволи, давлат муассасала-
рини қайта қуриш, тарбия масалалари
кўтарилган. Даврнинг муҳим муаммола-
рига бағишланган «Ғалати ғоялар» кито-
блар серияси (5 ж.ли, 1769—89), «Жаноб
Никола ёки фош этилган инсон қалби»
(16 ж.ли, 1794—97) автобиографик рома-
нида француз халқининг 18-а. ҳаёти, ур-
фодати тасвирланган, психологияси очиб
берилган. Р.де ла Б. жаҳон адабиётида
сермаҳсул адиблардан бири саналади.
РЕТО-РОМАН ТИЛЛАРИ — ро-
ман тилларининг Швейцария ҳамда
Шим. Италияда тарқалган нисбатан
қад. гуруҳчаси. Ушбу термин Қад. Рим
вилояти Raetia — Ретия номидан ҳосил
бўлган. Р.т.да ретороманлар (романшлар,
лидинлар, фриуллар) сўзлашади. Р.т.да
сўзлашувчиларнинг умумий сони 750
минг кишидан ортиқроқ; жумладан, бой
адабиётга эга бўлган фриул тилида 700
мингдан ортиқ киши сўзлашади. Р.т. асо-
сан, 3 га бўлинади: швейцар (граубюн-
ден) Р.т. (Швейцариянинг Граубюнден
кантони), тирол (ладин) Р.т. (Италия) ва
фриул (Италия). Баъзи манбаларда хар
учала тил ягона ретороман тилининг ва-
риантлари деб ҳам қаралади. Баъзи бел-
гиларига кўра, Р.т. типологик жахатдан
француз тилига яқин бўлиб, итальян ти-
лига қарши қўйилади.
Швейцар Р.т. 1938 й.дан федерация-
нинг 4миллий тили деб эълон қилинган.
Унинг юқори энгадин ва сурсельв вари-
антлари мавжуд: улар италъян ва немис
тиллари б-н бир қаторда бир йил орала-
тиб навбатлашиб, кантоннинг миллий
тили сифатида қўлланади. Швейцарияда
Р.т.нинг бадиий адабиёт ва матбуот тили-
га айлантиришга ҳаракатлар бўлган.
Герман лаҳжалари тарқалган ҳудуд
б-н чегарадош жойларда роман ва гер-
ман луғавий унсурларининг аралаш
қўлланиш ҳоллари кузатилса, баъзи
бошқа жойлардаги Р.т.да халқона лотин
тилининг айрим аломатлари сақланиб
қолган.
Абдуваҳоб
Мадвалиев,
Исроил
Пўлатов.
Do'stlaringiz bilan baham: |