4-topshiriq. «Tilimi tilni yorar» mavzusida matn tuzing.
MORFOLOGIK VOSITALARNI NUTQIY USLUBLARDA QO‘LLASH Topshiriq. Gaplarni o‘qing, morfologik vositalarning uslubiy o‘ziga
xosligiga e’tibor bering.
1. Siz unda haqiqiy onalarni ko‘rajaksiz. (Cho‘lpon) 2. Safar hozirlig‘ini
ko‘rgaysizlar! (O. Yoqubov) 3. O‘zingizni bosing! – dedim quruqqina qilib.
(O‘. Hoshimov) 4. Do‘ppidakkina osh qilib qo‘yaman, aylanib ketay...
(O. Yoqubov) 5. So‘rang, do‘ndiqchaning oti nima ekan? (Oybek) 6. O‘z-
lari-chi? O‘zlari shu darajaga yeta oladilarmi? (Isajon Sulton) 7. Shodligim
ko‘kka sig‘mas, Bitmas baxtim bor manim. (Hamid Olimjon) Siz bilasizki, grammatik qoidalar to‘g‘ri nutq tuzishning asosidir.
Ammo aniq va ta’sirli nutq tuzish uchun grammatik vositalarning
uslublarga xoslanishi, ma’no nozikliklari va ulardagi uslubiy o‘ziga
xoslik, uslubiy bo‘yoqni ham hisobga olish zarur.
Xususan, morfologik shakllarning barchasi hamma uslublarda aynan
bir xil qo‘llanmaydi, ularning qo‘llanishida uslubiy o‘ziga xosliklar
mavjud. Ularda emotsional-ekspressiv bo‘yoq nisbatan kam, funksional
41 bo‘yoq – uslubga xoslanish esa anchayin sezilarli bo‘ladi. Masalan,
kelasi zamon fe’lining -ajak qo‘shimchasi ko‘proq publitsistik uslubga
xos, unda tantanvorlik ta’kidi yorqin aks etadi.