O’zbekiston milliy universiteti sotsiologiya fakulteti umumiy sotsiologiya fanidan mustaqil ish

BILASIZMI ???
"Sotsiologiya" lotincha "sosietas" (jamiyat) va yunoncha "logos" (taъilmot, nazariya) sоъzlaridan olingan bоъlib, "jamiyat haqidagi taъilmot" degan maъnoni anglatadi.
Barcha fanlar singari sotsiologiya ham оъz tadqiqot odъektiga, predmetiga, ilmiy tushuncha va kategoriyalariga egadir.Sotsiologiyaning оъrganish odъekti jamiyatdir, shuning uchun ham u ijtimoiy fanlar tarkibiga kiradi.Jamiyat va inson nihoyatda murakkab va kоъp iirrali sistema bоъlganligi tufayli ularning turli tomon va jihatlari turli ijtimoiy fanlar tomonidan оъrganiladi.Agar tabiyotshunoslik fanlari uchun tabiat yagona odъekt bоъlsa, har bir tabiyotshunoslik fani оъz predmetiga (odъektning konkret bir sohasi) egadir. Chunonchi, botanika ohsimliklar dunyosini, zoologiya hayvonlar olamini оъrgansa, fizika tabiatdagi "tabiiy" hodisalar (mexanika, yorulik, dinamika va hokazo)ni, ximiya (kimyo) fani esa tabiatdagi kimyoviy jarayonlarni оъrganadi. Xuddi shuningdek, barcha ijtimoiy fanlar uchun jamiyat bilish odъekti bоъlgani holda har bir ijtimoiy fan (tarix, siyosatshunoslik, arxeologiya, etnografiya, etika. iqtisodiy nazariya va h_.k.) jamiyatning biron bir sohasini tadqiqot predmeti qilib oladi. Boshqacha qilib aytganda, jamiyatning biron bir fan tomonidan оъrganilmagan tomoni yangi bir fanning dunyoga kelishini taqozo etadi.Agar tarix fani jamiyat ohtmishini xronologik izchillikda оъrgansa, etika axloq rivojlanishining falsafiy-ilmiy asoslari va qonuniyatlarini tadqiq etadi. Binoarin, har bir fanning predmeti deganda shu fan eъtibori qaratilgan odъekt ichidagi tor soha tushuniladi.

Sotsiologiya predmetiga berilayotgan taъriflarga nazar tashlasak, tadqiqot odъekti bilan tadqiqot predmetini ayniylashtirishni ham, tadqiqot predmetining ikkilamchi ahamiyatli sohalarini birinchi оъringa iohyish hollarini ham kuzatishimiz mumkin.Sоъnggi yillarda ilmiy adabiyotlarda sotsiologiya predmetiga turlicha taъriflar berilyapti. Iuyidagi taъrif kоъp jihatdan eъtiborga loyiidir: Sotsiologiya sotsial munosabatlar va sotsial birliklarnyang rnvojlanish va amal qilish qonunlarini, bu funksiyalarning shaxs, sotsial guruh, sotsial birliklar, sinflar va xalqlar hayotida namoyon bоъlish xususiyatlarini оъrganadi. Bir sоъz bilan aytganda, sotsiologiyaning predmeti sotsial munosabatlar va sotsial birliklardir. Sotsiologiya uchun kishi bilan kishilar, inson bilan jamoa va inson bilan jamiyat оъrtasida vujudga keladigan, qaror topadigan va amal qiladigan sotsial munosabatlar muhimdir.Sotsiologiya fanini kishilar, sotsial guruhlar va jamiyat оъrtasida vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlar (siyosiy, iqtisodiy, oilaviy, diniy, ilmiy, huiuiiy, milliy va hokazo) emas, balki sotsial munosabatlar qiziqtiradi.

Sotsiologiya predmetiga berilayotgan taъriflarga nazar tashlasak, tadqiqot odъekti bilan tadqiqot predmetini ayniylashtirishni ham, tadqiqot predmetining ikkilamchi ahamiyatli sohalarini birinchi оъringa iohyish hollarini ham kuzatishimiz mumkin.Sоъnggi yillarda ilmiy adabiyotlarda sotsiologiya predmetiga turlicha taъriflar berilyapti. Iuyidagi taъrif kоъp jihatdan eъtiborga loyiidir: Sotsiologiya sotsial munosabatlar va sotsial birliklarnyang rnvojlanish va amal qilish qonunlarini, bu funksiyalarning shaxs, sotsial guruh, sotsial birliklar, sinflar va xalqlar hayotida namoyon bоъlish xususiyatlarini оъrganadi. Bir sоъz bilan aytganda, sotsiologiyaning predmeti sotsial munosabatlar va sotsial birliklardir.
Sotsiologiya uchun kishi bilan kishilar, inson bilan jamoa va inson bilan jamiyat оъrtasida vujudga keladigan, qaror topadigan va amal qiladigan sotsial munosabatlar muhimdir.Sotsiologiya fanini kishilar, sotsial guruhlar va jamiyat оъrtasida vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlar (siyosiy, iqtisodiy, oilaviy, diniy, ilmiy, huiuiiy, milliy va hokazo) emas, balki sotsial munosabatlar qiziqtiradi.
Sotsial munosabatlar konkret sharoit va vaziyatda biron bir sotsial guruhga mansub bоъlgan kishilar оъrtasida tarixan tarkib topgan aloqalar tizimidir.Sotsial munosabatlar sotsial faoliyat jarayonida, yaъni kishilarning muayyan maqsadlarni amalga oshirish, konkret ehtiyojlarini qondirishi bilan boгъliq bоъlgan birgalikdagi faoliyati jarayonida vujudga keladi.Sotsial munosabatlar jamiyatda amal qiluvchi barcha munosabatlar orasida eng muhimidir.Chunki har qanday ijtimoiy munosabat sotsial munosabatlar orqali namoyon bоъladi.Yaъni sotsial munosabatlar jamiyatda amal qiluvchi har qanday munosabatlarga dahldordir."Sotsial munosabat" tushunchasini "ijtimoiy munosabat" tushunchasidan farqlash muhimdir.Ijtimoiy munosabatlar jamiyatda amal qiluvchi barcha munosabatlar majmuasidir."Sotsial munosabat" tushunchasi esa konkret inson bilan inson, inson bilan jamoa va inson bilan jamiyat оъrtasida amal qiladigan munosabatlarni ifoda etadi. Sotsial munosabat tushunchasiga nisbatan ijtimoiy munosabat tushunchasi гъгъoyat keng va mavhumdir. Sotsial munosabatlar konkret va anii bоъlib, ularni empirik kuzatish, qayd etish, hissiy idrok etish, miqdoriy va sifatiy kоъrsatkichlar bilan tavsiflash mumkin. Sotsial munosabatlar ham ijtimoiy munosabatlar tarkibiga kiradi, biroq u ijtimoiy munosabatlar tarkibidagi eng muhim element hisoblanadi.