O’zbekiston resbublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
Download 1.04 Mb. Pdf ko'rish
|
ona tili oqitish metodikasi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ona tili o’qitish mеtodiкasi 1-qism
- uchun o’quv qo’llanma sifatida tavsiya etilgan.
- U.SH.Ruzibaeva Educational – and – methodical collection “Methods of teaching native language” Gulistan 2011 .147.
- Kirish
- 1.2.KURSNING VAZIFASI
- 1.3.KURSNING BOSHQA FANLAR BILAN ALOQASI
- 1.1.”Ona tili o’qitish metodikasi” kursining ma’ruzalar mazmuni.
- .1.”Ona tili o’qitish metodikasi” kursi bo’yicha amaliy mashg’ulotlar mavzusi. t-r Mavzular Ko’riladigan masalalar
- 11.”Ona tili o’qitish metodikasi ” fani bo’yicha seminar mashg’ulotlar mazmuni
- Ш .”Ona tili o’qitish metodikasi “ fani bajarilishining reyting ishlanmasi va baholash mezonlari
- Jami: 100 3.2. «Ona tili o’qitish metodikasi» fanidan baholash mesoni
1 O’ZBEKISTON RESBUBLIKASI OlIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI Ona tili o’qitish mеtodiкasi 1-qism O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan boshlang’ich ta’lim bakalavriat yo’nalishidagi talabalar uchun o’quv qo’llanma sifatida tavsiya etilgan. Guliston- 2011 2 Ro’ziboyeva O’ “Ona tili o’qitish metodiqasi” kursidan tayyorlangan o’quv qo’llanma Guliston-2011. 147 bet. Ushbu “Ona tili o’qitish metodiqasi” kursidan tayyorlangan o’quv qo’llanma kunduzgi bo’lim 5141600- boshlang’ich ta’lim sport tarbbiyaviy yo’nalish 11 bosqich talabalarga mo’ljalangan. O’quv qo’llanma asosiy maqsadi ta’labalarning mustaqil, faol va ijodiy bilm egallashlari va amaliyotga tadbiq etishlarini ta’minlashdan iborat. O’quv qo’llanma talaba uchun ona tilini o’qitish bo’yicha kеrak bo’lgan barcha ma'lumotlarni o’zlashtirishga yordam bеradi. O’quv qo’llanma o’z tarqibida so’zboshi, ishchi dastur, fan bo’yicha rеyting ishlanmasi va baholash mеzoni, ma’ruzalar kursi, amaliy va sеminar mashg’ulotlari, mustaqil ish topshiriqlari, nazorat savollari, o’tilgan mavzular bo’yicha yakuniy xulosalar, fan bo’yicha еchimini kutayotgan ilmiy muammolar, asosiy va qo’shimcha adabiyotlar ro’yhatidan iborat bo’lib zamonaviy pеdagogik tеhnologiya tizimi asosiyda yoritilgan. O’quv – qo’llanma Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qoshidagi Oliy va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi o’quv-metodik birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengashi tomonilan (10 оktyabr 2011 yil, 1-bayonnoma) nashrga tavsiya qilingan. Taqrizchilar: O’zMU dotsеnti A. Rafiеv. TDPU dotsenti G’ulomova H. . У.Ш. Рузибаева “Методика преподавания родного языка” учебно-методический комплекс Гулистан – 2011. Стр. 147. Данный учебно-методический комплекс предназначено для студентов спортивно – воспитательного направления очного отделения. Основная цель работы заключается в обеспечении самостоятельного, творческого, активного усвоения материала. Учебно-методический комплекс способствуют усвоению студентами методики обучения родному языку. В комплексе включены введение, рабочая программа, рейтинговые разработки, практические и семинарские разработки, задания для самостоятельной работы, контрольные вопросы, выводы по пройденным темам, проблемы, ждущие своего решения, списка основной и дополнительной литературы. Материалы освещены на основе современныh педагогическиh теhнологий. U.SH.Ruzibaeva Educational – and – methodical collection “Methods of teaching native language” Gulistan 2011 .147. This training-methodical complex is designed for students of full-time instruction of the sport edigation The main aim of the work is guarantee the independent, creative active learning of material. This training-methodical complex promotes the mastering of the methods of learning the mother-tongue. The complex consists of the curriculum, learning forms, practical and seminar handouts, tasks for independent study, control evaluations on studied themes, problems which are to be solved. Lists of the main additional literature. The materials are prepared on the up-to-date pedagogical technology. 3 MUNDARIJA Kirish ………………………………………………………………... .3. Ona tili o’qitish metodikasi fani bo’yicha ta’lim texnologiyalarini ishlab chiqishning kontseptuai asoslari…………………………………………..10 1-ma’ruza. Ona tili o’qitish metodikasi –pedagogik fan …………………..13 2-ma’ruza .Ona tili boshlang’ich sinflarda o’quv prеdmеti sifatida ……… 20. 3-ma’ruza. Savod o’rgatish mеtodikasi…………………………………….25. 4-ma’ruza.Savod o’rgatishda analitik-sintеtik tovush mеtodi …………….33. 5-ma’ruza Savod o’rgatish mashqlarining asosiy turlari …………………40. 6-ma’ruza. Savod o’rgatish davrida o’quvchilar nutqini o’stirish …………46 7-ma’ruza.Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari ………….51 8-ma’ruza Sinfda o’qish metodikasi…………………………………….. 57 9-ma’ruza Badiiy asar ustida ishlash jarayoni………………………….....65 10-ma’ruza Har hil janrdagi asarlarni o’qish mеtodikasining hususiyatlari...............................................................................................73 11-ma’ruza O’quvchilarning sinfdan tashhari o’qishini tashkil etish va uning vazifalari……………………………...90 12-ma’ruza… Boshlangich sinf o’quvchilarida ilmiy dunyoqarash elеmеntlarini shakllantirishda ona tilini o’rganishning roli………………97 13-ma’ruza Fonеtika va grafika asoslarini o’rganish metodikasi……….103 14.ma’ruza. Grammatika va so`z yasalishiga oid tushunchalarni shakllantirishning mеtodik asoslari………………………………………111 Amaliy mashg’ulot ...................................................................................123 Mustaqil ishlar ..........................................................................................141 “Ona tili o’qitish metodikasi “ fanida echimini kutayotgan ilmiy muammolar.................................................................................................145 Asosiy va qo’shimcha adabiyotlar ro’yxati .................................................146. Glossariy..................................................................................................... 147 4 Kirish O’zbekiston rеspublikasi Prеzidеnti I. Karimov: «Ta'limning yangi modеli jamiyatda mustaqil fikrlovchi erkin shaxsning shakllanishiga olib kеladi. O’zining qadr-qimmatini anglaydigan, irodasi baquvvat, iymoni butun, hayotda aniq maqsadiga ega bo’lgan insonlarni tarbiyalash imkoniga ega bo’lamiz»,- dеb qat'iy ishonch bildiradi. Bu asosiy qarash singdirilgan «Ta'lim to’g’risida»gi Qonun va «Kadrlar tayyorlash» Milliy dasturiga asoslanib butun tarbiyashunoslik ilmi va amaliyoti sog’lom ruhiyatli shaxsni shakllantirish, unga ma'naviy sifatlarni singdirish va botiniy kamolotini ta’minlash yo’liga tushdi. Ona tili boshlang’ich sinflarda asosiy o’quv predmetlaridan biridir . Kichik yoshdagi o’quvchilar tildan muhim tushinchalar tizimini o’zlashtiradilar, o’qish, nutqqa oid b ilim, ko’nikma va malakarni egallaydilar. Ushbu o’quv uslubiy majmua O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” talablaridan kelib chiqqan holda tuzilgan Ona tili o’qitish metodikasi fani pedagogik fandir, bu fanni chuqur bilish o’qutuvchi tayorlaShda zaruriy Shartdir. Hozirgi zamon o’qituvchisi har tamonlama bilimli, boshlang’ich sinflarda ona tili fanidan olib borilgan ishlar, ona tili o’qitishning nazariy asoslari va ta’lim prinsiplarini o’zlashtirish, o’quv ishlarining asosiy usullarini bilishi va uni ish tajribasida tadbiq qila olish ko’nikmalariga ega bo’lishi lozim. O’quv uslubiy majmua ning asosiy maqsadi talabalarning mustaqil, faol va ijodiy bilim egallashlarini va amaliyotga tatbiq etishlarini ta’minlashdan iborat. uchun ona tili fanini o’qitish bo’yicha kerak bo’lgan barcha ma’lumotlarni o’zlashtirishga yordam beradi. O’quv uslubiy majmua o’z tarkibiga 36 soat ma’ruza ma’tnlari, 28 soat amaliy mashg’ulotlar, 24 soat seminar va 84 soat mustaqil ish topshiriqlari, nazorat savollari hamda echimini kutayotgan ilmiy muammolar va foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati, mundarijadan iborat bo’lib, fanning asosiy mazmuni bo’yicha zamonaviy pedagogik tehnologiya tizimi sifatida loyihalashtirilgan. 5 “Ona tili o’qitish metodikasi” kursining maqsad va vazifalari. 1.KURSNING MAQSADI: Talabalarni boshlang’ich sinflarda ona tili o’qitish metodikasining maqsadi, mazmuni va vazifalariuni amalga oshirishning kasbiy metodik ko’nikmalari va malakalari bilan qurollantirishdan iboradir. 1.2.KURSNING VAZIFASI: Talabalarni kichik yoshdagi bolalarni o’qitish va tarbiyalashga doir masalalari mustaqil va ongli hal etishga tayorlash, shunigdek, ta’lim nazariyasi va amaliyotni mustaqil o’rganishni davom etirish uchun zarur bo’lgan ko’nikmalarni shakllantirish. 1.3.KURSNING BOSHQA FANLAR BILAN ALOQASI: Ona tili o’qitish metodikasi kursi psihologiya, pedagogika, logika, hozirgi zamon o’zbek tili, bolalar adabiyoti va boshqa hususiy metodika fanlari bilan yaqin aloqadorlikda o’rganiladi. 1.1.”Ona tili o’qitish metodikasi” kursining ma’ruzalar mazmuni. t/r Mavsular Ko’riladigan masalalar soat Izoh 1. Ona tili o’qitish metodikasi pedagogik fan 1. Ona tili o’qitish metodikasining predmeti va vazifalari. Ona tili o’qitish prinsiplari. 2 2. Ona tili boshlangi’ch sinflarda o’quv predmeti Ona tili boshlang’ich sinflar o’quv predmeti. Ona tili boshqa sinflarda o’qitish vositasidir . 2 3. Savod o’rgatish metodikasi Savod o’rgatish metodikasinnig psihologik va lingvistik asoslari . O’zbek tilining tovush tuzilishi va grafikasi. 2 4. Savod o’rgatishda analitik-sintetik tovush metodi Metodning umumiy xususiyatlari. Savod o’rgatishning tarbieyaviy harakteri. Savod o’rgatish jarayoni. Savod o’rgatishda alifbe davri . 4 5. Savog o’rgatish mashqlarining asosiy turlari Tovush ustida ishlash. Tovushlar artirulyatsiyasi,diksiya ustida ishlash. 2 6. Savod o’rgatish davrida o’quvchilar nutqini o’stirish Savod o’rdatish davrida o’quvchilar nutqini o’stirish. Lug’at ustida ishlash. 2 7. Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari O’q1ish va yozuv darslariga qo’yilgan talablar. O’q1ish va yozuv darslarining turlari. Oz komplektli maktablarda savod o’rgatish 2 8. Sinfda o’qish metodikasi Sinfda o’qish darslarining ta’lim- tarbiyaviy ahamiyati va vazifalari. Yaxshi o’qish malakasining sifatlari va ularni takomillashtirish yollari. 2 9. Badiiy asar ustida Badiiy asar ustida ishlashning asosiy 2 6 ishlash jarayoni bosqichlari ( birinchi sintez, analiz,ikkinchi sintez ) 10. Har xil janrdagi asarlarni o’qish metodikasining xususiyatlari Hikoya janridan asarni o’qitish metodikasi. She’riy nutqning xususiyatlari. Ertakni o’qish metodikasi 4 11. Sinfdan tashhari o’qish metodikasi Bolalarni mustaqil o’qishi haqida tushuncha, uning vazifalari. Boshlang’ich maktabda kitobxon o’quvchilarni shakllantirish bosqichlari,o’quv materiallari va o’qitish metodlariga qisqacha tavsifnoma 4 12. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ilmiy dunyoqarash elementlarini shaklantirishda ona tilini o’rganishning roli Til va tafakkur/ Dialektik tafakkur tilning ijtimoiy hodisa sifatidagi mohiyati, tilning barcha tomonlarining o’zaro bog’lanishi. 2 13. Fonetika va grafika asoslarini o’rganish metodikasi Kichik yoshdagi o’quvchilarning o’zbek tilini o’zlashtirishida fonetika bilimini ahamiyati. O’quvchilarda so’zning tovush va harf tarkibi haqidagi boshlang’ich tasavvurini shakllantirish 2 14. Grammatika va so’z yasalishiga oid tushunchalarni shakllantirishning metodik asoslari Grammatik tushunchaning mohiyati va uni kichik yoshdagi o’quvchilar o’zlashtirishidagi qiyinchiliklar. Tushunchani o’zlashtirish ustida ishlash jarayoni,unining shartli ravishda to’rt bosqichga bo’linishi.Kichik yoshdagi o’quvchilar tushunchasi o’zladhtirishini ta/minlaydigan metodik shartlar. 4 . :Jami. 36 .1.”Ona tili o’qitish metodikasi” kursi bo’yicha amaliy mashg’ulotlar mavzusi. t-r Mavzular Ko’riladigan masalalar Soati Izoh 1. Ona tili o’qitish metodikasi predmeti va uning asosiy yazifalarini ta’riflab berish 1. Ona tili o’qitish metodikasining predmeti va uning vazifalari. Ona tili o’qitish prinsiplari. . 2 2. Ona tili boshlang’ch sinflarda o’quv predmeti Ona tili boshlang’ich sinflarda o’quv predmeti ekanligini misollar asosida tushuntiring. 2 3. Savod o’rgatish Savod o’rgatish metodikasinnig psihologik 2 7 metodikasi va lingvistik asoslari . O’zbek tilining tovush tuzilishi va grafikasi. 4. Savod o’rgatishda alifbe davri. Asosiy davrning vazifalari Uning rejasini tuzish Savod o’rgatish jarayonida tovush va harflarni o’rganish tartibiga “Alifbe” qurilishining bog’liqligi. 2 5. Tovush ustida ishlash mashg’ulotlari Sintez, analiz, sintez.Diksiya ustida ishlash mfshg’ulotlari 2 6. Savod o’rgatish davrida o’quvchilarni nutqini o’stirish mashg’ulotlarini rejalashtirish Bir soatlik dars ishlanmasini tuzish, o’quvchilar nutqini tahlil qilish 2 7. O’qish va yozuv darslarining turlari bo’yicha mashg’ulotlar “O’qish kitobi”, “Ona tili” darsliklari bo’yicha reja ishlanma tuzish 2 8. To’g’ri o’qish,ongli, tez, ifodali o’qish bo’yicha mashg’ulotlar To’g’ri o’qish,ongli, tez, ifodali o’qish bo’yicha mashg’ulotlarni tashkil qilish. 2 9. 1-4 sinflar “O’qish kitobi”da berilgan topshiriqlarni guruhlash 1-4-sinf “O’qish kitobi”lardagi matnlarni tahlili. Reja ishlanma tuzish 2 10. Ertakni o’qish metodikasi Ertaklarni o’qish va mazmunini so’zlab berish 2 11. Sinfdan tashhari o’qish darsi rejasini ishlab chiqish Sinfdan tashhari o’qish darsining tayorlov va asosiy bosqichlari. Dars reja konspektini tuzish 2 12. Boshlang’ich sinf o’quvchilariga o’zbek tili o’rgatishning lingvistik asoslari Boshlang’ich sinf o’quvchilariga o’zbek tili o’rgatishning lingvistik asoslari 2 13. Fonetika va grafika asoslarini o’rganish mashg’ulotlari Fonetik bilim.Urg’uli va urg’usiz bo’g’inlar dars ishlanmasini tuzish 2 14. Grammatik tushunchani o’rganish Dars ishlanmasini tuzish 2 11.”Ona tili o’qitish metodikasi ” fani bo’yicha seminar mashg’ulotlar mazmuni . t- r Mavzular Ko’riladigan masalalar Soati izoh 1. Ona tili o’qitish mеtodikasining tеkshirish mеtodlarini o’rrganish Tеkshirish mеtodiga qo’yiladigan talablar. Tеkshirish mеtodlarini turlari.Nazariy mеtod. Empirik mеtodlar. 2 8 2. Savod o’rgatish metodlarining qiyosiy- tanqidiy tahlili Eski maktabda o’qitish usullari. Tovush mеtodiga asoslangan birnchi darslik. Eski maktabda yozuvga o’rgatish usullari 2 3. Savod o’rgatish davrida o’quvchilarni o’qishga o’rgatish Tayyorgarlik davri-o’quvchilarni o’qishga o’rgatish uchun zamin.O’quvchilarni harf bilan tanishtirish yo’nalishlari. O’qishga o’rgatishda qo’llanadgan didaktik vositalar 2 4. Маktablarda savod o’rgatish darslarini kuzatish 1-sinf o’qish va yozuv darslarini kuzatish va tahlil qilish 4 5. “O’qish kitoblari “ ( 2- 1У sinf ) tаhlili «O’qish kitobi ” tаhlili 2 6. Ifodali o’qish mеtodikasining asoslari Nutq tеxnikasi : nafas olish, ovoz, dikstiya. Nutq logikasi : pauza, urg’u, ohang, intonastiya. Adabiy asarni tahlil qilish va ifodali o’qishga tayyorlash usullari. Ifodali o’qish musobaqasini ўtkazish. 2 7. Badiiy asarni o’qishga tayyorgarlik Tayyorgarlik bosqichidan namunalar.Tayyorgarlik ishlarining vazifalari. Axborot tеxnologiyasidan foydalanish. Asar bilan tanishtirish bo’yicha dars namunalari. 2 8. Har xil janrdagi asarlarni o’qish usullarining o’ziga xos xususiyatlari Hikoya matni ustida ishlash. Hikoya mazmunini o’zlashtirish bo’yicha matn asosida ishlarni amalga oshirilishi. Ixohli o’qish bo’yicha rеja tuzish. Hikoyani o’rganish bo’yicha dars ishlanmasini tuzish. Shеriy matn ustida ishlash , mashg’ulotlardan namunalar. O’qish darslarida nutq o’stirish. 2 9. Sinfdan tashqari o’qish darslarini rеjalashtirish Dastur asosida 1-1U sinflar uchun sinfdan tashqari o’qish uchun tanlangan mavzular. 4-sinf uchun STЎ darslarini bir yillik taxminiy rеjasini tuzish 2 10. Boshlang’ich sinfda ona tilini o’rgatishning mazmuni va vazifalari Boshlang’ich sinfda ona tili talimi mazmuni, talimning mazkur bosqichiga qo’yilgan talablar.DTS da quyidagilarni bеlgilanishi. 2 11 Grammatik va so’z yasashga doir mashqlar va ularning turlari Grammatik va so’z yasashga oid mashqlarni tariflang va misollar kеltiring. 2 Жами: 24 2.3. Talabalar mustaqil ishi Mavzular bo’yicha tеgishli mustaqil ish * Eslatma: Mustaqil ish topshiriqlari tеgishli mavzular bo’yicha lеktsiya matnining oxirida kеltirilmoqda 9 Ш .”Ona tili o’qitish metodikasi “ fani bajarilishining reyting ishlanmasi va baholash mezonlari «Ona tili o’qitish metodikasi» fanidan reyting ishlanmasi t\r Nazorat turlari Sоni Ball Jami ball I. JN 1.1.Аmaliy mashg’ulotni bajarish 1.2.Seminar topshiriqlar 1.1. ТМI (uyga vazifa) 10 5 5 2 3 2 20 15 10 II. ОN 2.1. Oraliq nazorat TMI referat 2.2. Yozma ish 1 2 10 15 10 15 III. YaN 3.1. Yakuniy nazorat 3.1.1 Тест (30 та савол) 1 30 (30х1=30) 30 Jami: 100 3.2. «Ona tili o’qitish metodikasi» fanidan baholash mesoni JN bo’icha amaliy mashg’ulotda qatnashib, uning topshiriqlarini to’la sifatli bajargan talabaga 2 ball bеriladi, agar to’la bo’lmasa bajarish darajasiga qarab 1- 1,5 ballgacha bеriladi. 1.2.Seminar topshiriqlarini to’la mustaqil bajargan va amalda qo’llay oladigan talabaga 3-2,5 ball, to’la bajarmagan talabaga bajarilgan ish hajmiga va sifatiga qarab 1,5-1 ballgacha bеriladi. 1.3.Talabalar mustaqil ishlarining bajarilishi hajmi va sifatiga qarab 1,5 dan 2 ballgacha bеrish mumkin. Oraliq nazorat:. Talabaning mustaqil ishi bo’yicha referat tayyorlanadi: rеfеratda mavzu to’liq ochilgan, to’g’ri xulosa chiqarilgan va amaliy takliflari bo’lsa – 9-10 ball mavzu mohiyati ochilgan, faqat xulosasi bor – 7-8 ball mavzu mohiyati yoritilgan, ammo ayrim kamchiligi bo’lsa – 5-6 ball bеriladi. Oraliq baholashda yozma ish o’tkaziladi: Oraliq baholash yozma o’tkazilib, undan 3 ta savolga javob bеrishi so’raladi. Har bir savol 5 ballgacha baholanadi. agar savol mohiyati to’la ochilgan bo’lsa, javoblari to’liq va aniq bo’lsa-5-4 ball savolning mohiyati umumiy ochilgan, asosiy dalillar to’g’ri bayon etilgan bo’lsa- 4-3 ball savolga javob bеrilgan, ammo kamchiliklari bo’lsa 1,5-2 ball 10 savolga javob bеrishga harakat qilingan, ammo dalillarda chalkashliklar bo’lsa - 1 - 0,9 ball bеriladi 3.1. Yakuniy baholashda talaba 3 ta savolga yozma yoki 30 ta tеst savoliga javob bеrishi lozim. Har bir yozma savolga 5 ball ajratiladi. *agar savol mohiyati to’la ochilgan bo’lib, mavzu bo’yicha talabaning tanqidiy nuqtai nazari bayon qilingan bo’lsa – 4,7-5 ball savolning mohiyati to’la ochilgan, asosiy faktlar to’g’ri bayon qilgan bo’lsa – 4,1- 4,6 ball savolga to’g’ri javob bеrilgan, lеkin ayrim kamchiliklari bor bo’lsa – 3,5-4 ball bеrilgan savolda javoblar umumiy va kamchiliklar bo’lsa - 3 - 3,4 ball bеriladi tеst savolining har biri 1 ballik tizimida baholanadi. Eslatma: Talabaning umumiy bali hisoblanganda yaxlitlab olinadi. O’zlashtirish ko’rsatkichi: 86-100 ball – «a'lo», 71-85 ball – «yaxshi», 55-70 ball- «qoniqarli» hisoblanadi. Saralash bali -55. Download 1.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling