O’zbekiston respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo’mitasi

Lingofon honalari. Lingofon honalari va fonozollar ukuv jarayonida yakka tartibda shugullanish, «tugri», va «teskari» aloka principini amalga oshi- rish, ukituvchi tomonidan ukuvchilarga beriladigan yordam va nazoratni kuchayti- rish, ukuvchilarning uzaro mulokot tartibida va mustakil ishlarini ta'minlash kabi bir qator didaktik imkoniyatlarga ega.
Optik usulda yozilgan fonogrammani kayta eshittirish kurilmasining shematik tasviri 1-tovush karnayi; 2- elektron kuchaytirgich 3 - fotoelement; 4- mikroobьektiv; 5- kinoplyonka; 6- ovoz ukuvchi lampa; 7- yoruglik nuri; 8- fonogramma.
O‘quv jarayonida LK-68, LKFP070, YAL-3M, OLK1M, OL9, OL12, «ELЬFA-
01» va boshka tipdagi lingofon kurilmalaridan keng foydalaniladi. Bu kurilmalarning ishlash principlari deyarli bir hil bulsa-da, ular bir-biridan tehnik tuzilishi va didaktik imkoniyatlari bilan fark kiladi.
LK-68 lingofon kabineti 24 ukuvchiga muljallangan bulib, ikki programma asosida ishlaydi. Uning tarkibiga ukituvchi stoli, boshkarish pulьti, MP-65 tipidpgi 2 ta magnitofon, elektroproigrivatelь «Koncert-M», ukuvchining shah- siy pulьti va TA-56 tipidagi 25 dona telefon, MD-200 tipidpgi 25 dona mikrofon kiradi.
O‘qituvchi stolida MP-65 tipli ikkita magnitofon, boshkarish pulьti joy- lashtiriladi. Stolning ung tomonida «Koncert-M» elektrofoni urnatilgan. Bundan tashkari, 1GD-28 tipli ikkita tovush karnayi va UL tipli elektron kuchaytirgich ham bor.
Boshkarish pulьtida 26 ta tumbler bulib, ular ukuvchilar stolidagi kuchay- tirgichlarni ulash uchun hizmat kiladi. Tumblerlar uch holatli (ung, chap, neytral) bulib, chap holatda I programmani, ung holatda esa II programmani ulaydi, neytral holatda ikkalasini ham ukituvchi stolidagi kuchaytirgichni I va II program- maga ulaydi. Tumbler T26 chap va ung holatda tovush karnayini I va II programmaga ulaydi.
Birinchi programma buyicha besh turdagi ishni, ya'ni " 1-magnitofonga yozuv", "kayta eshittirish", "mustakil ish", "birinchi programmada yozuv" rejimlarini pereklyuchatelь P2 ta'minlaydi. Vklyuchatelь VKL ukituvchi stolidagi boshkarish
pulьti, magnitofon paneli va elektrofonni elektr kuchlanish manbaiga ulaydi. Ukituvchi boshkarish pulьtidagi dastak R1 kuchaytirgichni, dastak R2 esa tovush karnayi va tovush balandligini boshkaradi. Ukituvchi stolidagi mikrofon fishka F yordamida tovush telefoni esa TV yordamida ulanadi.
Lingofon kurilma LK-68 darsning kuyidagi tarkibiy kismlarida kullanilishi mumkin:

1. 
   tovushni bir vaktning uzida barcha ukuvchilar radiokarnay yoki hususiy telefonlar orkali eshitadilar;
   
2. 
   gramplastinkaga yoki magnit lentaga yozib olingan tovushni bir vaktning uzida barcha ukuvchilar radiokarnay yoki hususiy telefonlar orkali eshitadilar;
   
3. 
   birinchi guruh ukuvchilar I programma, ikkinchi guruh ukuvchilar II pro- gramma, buyicha gramplastinkaga yozib olingan tovushni eshitadilar;
   
4. 
   2-5 kishidan iborat ukuvchilar guruhi uzaro mulokot tartibida ishlaydi;
   
5. 
   ukituvchi bitta ukuv bilan yoki 2-5 kishidan iborat ukuvchilar gruppasi bilan ishlaydi;
   
6. 
   har bir ukuvchi uz nutkini magnit lentasiga yozib olib, kayta oladi;
   
7. 
   o‘qituvchi stolidagi bir magnitofondan ikkinchisiga magnit lentaga yozilgan tovushni kuchirish imkoniyati bor;
   
8. 
   o‘quvchilar mulokot tartibida mustakil ish olib borayotganlarida ularni tuhtatib, ukituvchi kerakli kursatma berishi mumkin.
   

YAL-3M lingofon kurilmasi yukori kurilgan LK-68 kurilmasiga nisbatan kator afzalliklarga ega. Uning tarkibiga proekcion apparatlar («LETI», «Proton»,
«Ukraina-5») buladi. Bulardan tashkari kurilma tarkibida honani korongilatish mehanizm dam bor.
YAL-3M lingofon kurilmasining boshkarish pulьti yordamida kuyidagi ish- larni amalga oshirish mumkin:

1. 
   bir vaktning uzida 3 programma buyicha ishlash;
   
2. 
   ukuvchilar ish urinlarining 2 kishiga moslanganligi;
   
3. 
   ukituvchining ukuvchilar guruhi bilan yoki yakka tartibda ishlashi;
   
4. 
   ukuvchilar damda ukituvchi nutkini magnitofonga yozib olish;
   
5. 
   fonogramma va gramplastinkadagi tovushni eshittirish vaktida proekcion apparatlardan foydalanish;
   
6. 
   proekcion apparatlarni ishlatish, honani korongilatish mehanizmi va ek- ranni tushirish ishlarini masofodan turib bajarish.
   

Magnit lenta yoki gramplastinkaga yozib olingan ukuv materiallarini ukuvchilar tomonidan kayta eshittirishni ta'minlash maksadida fonozol deb ataladigan mahsus jidozlangan honalardan foldalanish maksadga muvofik. Fonozol tovushni yozib olish va kayta eshittirishning barcha kerakli apparatlari bilan jidozlangan bulishi kerak. Shu maksadda yarim kabinali lingofon kurilma «Elьfa-01» dan foydalanish kulay. Bundan tashkari fonozolni alodida magnito- fonlar, elektrofonlari bilan jidozlash mumkin. Bu dolda barcha tovush apparat- larini alodida honaga urnatib, usha joyda fonoteka (magnit lenta yoki plastin- kaga yozib olingan ukuv materiallar tuplami) tashkil etiladi.
Fonozolda ukuvchilar ovozli ukuv kullanmalaridan foydalanishlari, mustakil diktantlar utkazishlari, uz nutklarini takomillashtirishlari, ukuv materiallari
mavzulari bilan tanishishlari va boshka shu kabi Mashklarni ba- jarishlari mumkin. Apparatlar urnatilgan honadagi magnitofonlar bir necha kanaldan foydalanish imkonini beradigan bulishi kerak. Eshittirish kanallari soni kancha kup bulsa, shuncha kup ukuv fanlari buyicha ishlash mumkin buladi. Kerakli ukuv materialini tezda topish uchun fonotekadagi mahsus katalogdan foydalanish lozim. dar bir ukuv fonogrammasi uzining anik bir tartib nomeri- ga ega. Bundan tashkari, ukuvchi eshituv zalida utirib, magnit lentasi sirtmogi yordamida ukuv fonogrammasini qayta eshitishi mumkin. Buning uchun bir necha qayta takrorlash qurilmasi bulgan magnitofon ishlatiladi va bu magnitofonni ukuvchi talabiga kura apparatlar urnatilgan honada navbatchilik kilayotgan laborant ishga tushiradi.