O’zbekiston Respublikasi favqulodda vaziyatlardan muhofaza


Download 287.7 Kb.
bet33/39
Sana06.11.2023
Hajmi287.7 Kb.
#1752089
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   39
Bog'liq
Reja Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qili-fayllar.org

2.Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari. O‘zbekiston Respublikasi “Kadrlarni
tayyorlash milliy dasturi”, “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuniga muvofiq ta’lim
muassasalarida fuqaro muhofazasi bo‘yicha darslar olib borilishi ko‘zda tutilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirining 2000 yil 4 yanvardagi buyrug‘iga
asosan o‘rta umumta’lim maktablarining 1-9 sinflarida “Inson xavfsizligi asoslari”
kursi joriy etilgan. Kursni o‘qitishda asosiy e’tibor shaxsiy va jamoa xavfsizligi
asoslarini o‘rgatish, xavfli vaziyatlarni ko‘ra bilish, uni baholash hamda



favqulodda vaziyatlar sodir bo‘lganda uyda, ko‘chada, jamoat joylarida bajarilishi


kerak bo‘lgan hatti-harakatlarni o‘rgatishga qaratilgan.
3. Akademik litsey va kasb – hunar kollejlari. Akademik litseylar,
iqtisoslashgan kollejlarning o‘quvchilariga ta’lim berish maqsadida tashkiliy
ko‘rsatmalarga asosan “Fuqaro muhofazasi va hayot xavfsizligi asoslari” kursi
ishlatilishi lozim. Hozirgi kunda talabalar tayyorgarligi 2001 yilda O‘rta maxsus,
kasb-hunar ta’limi markazi tomonidan tasdiqlangan “CHaqiriqqacha yoshlarni
tayyorlash” fani dasturi bilan yo‘lga qo‘yilgan. Dasturda fuqaro muhofazasi
darslariga 35 soat vaqt ajratilgan.
4. Oliy o‘quv yurtlari. Universitetlar, institutlar va boshqa oliy ta’lim
muassasalari talabalariga ta’lim berish ishlari “Fuqaro muhofazasi va favqulodda
vaziyatlar” fani asosida olib borish ko‘zda tutilgan. Ta’lim berish jarayonida
favqulodda vaziyatlarda boshqarish, hatti-harakatlar masalalariga hamda aholini va
hududlarni tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish
usullarini o‘rgatishga katta ahamiyat berilgan.
5. Iqtisodiyot ob’ektlari rahbarlari hamda mutaxassislarini tayyorlash, ularga
ta’lim berish O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi tomonidan
2000 yili tasdiqlangan 40 va 80 soatlik dasturlar asosida Fuqaro muhofazasi
institutida olib boriladi.
Rahbar xodimlarga ta’lim berishdan asosiy maqsad aholi va hududlarni
favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishga tayyorlash, avariya, halokat, tabiiy
ofatlar sodir bo‘lganda uning oqibatlarini bartaraf etish, fuqaro muhofazasi kuch va
vositalarini tashkil etishning yo‘l-yo‘riqlarini o‘rgatishdir.
Rahbar
xodimlarni,
tuzilma
rahbarlari,
tashkilotlar,
muassasalar,
korxonalarning
avariya-qutqaruv
otryadlari
tarkibidagi
xizmatchilarini,
harbiylashtirilgan hamda doimiy tayyor maxsus tuzilmalarning xodimlariga fuqaro
muhofazasidan ta’lim berish ishlari favqulodda vaziyatlar boshqarmalariga qarashli
hududiy rahbarlar tarkibini tayyorlash markazlarida hamda o‘quv mashqlari va
mashg‘ulotlarda olib boriladi. Ta’lim berish jarayonida rahbarlarning fuqaro
muhofazasidan o‘z funksional vazifalarini o‘zlashtirib olishlariga, xavfli sharoitda
muhitni tahlil qilish va baho berish, favqulodda vaziyatlar sodir bo‘lgan hududda
xizmat lavozimidan kelib chiqqan holda to‘g‘ri qaror qabul qilish ko‘nikmalarini
berishga asosiy e’tibor beriladi.
Tashkilotlar, korxonalar va ob’ektlarning rahbarlari joriy tayyorgarligi ish
joylarida fuqaro muhofazasi boshliqlari tomonidan o‘quv yili uchun 15 soat
hajmida tashkil etiladi. Tayyorgarlikdan o‘tayotgan rahbar xodimlar sodir bo‘lishi
mumkin bo‘lgan favqulodda vaziyatlarni oldindan ko‘ra bilish, ular sodir
bo‘lganda oqibatlarini bartarf etish va unga rahbarlik qilish bilimlarini
egallashlariga ahamiyat beriladi.



Tuzilmalar tarkibidagi korxonalar, muassasalar va tashkilot xodimlariga


fuqaro muhofazasidan ta’lim berish ishlari ish joyining o‘zida 15 soat hajmida,
hamma uchun umumiy bo‘lgan mavzularni (10 soat) o‘rganish sharti bilan olib
boriladi. Bu tuzilmalar tarkibiga ta’lim berish jarayonida favqulodda vaziyatlar
oqibatlarini bartaraf etish ko‘nikmalarini amaliyotga yaqinlashtirilgan holda olib
borish yo‘l-yo‘riqlariga alohida e’tibor beriladi.
Ishchilar, xizmatchilar, iqtisodiyot tarmoqlari xodimlarini ishlab chiqarishdan
ajratmagan holda, rejalashtirilgan mashg‘ulotlarda (15 soat), maxsus tayyorlangan
rahbarlar boshchiligida o‘quv guruhlarida hamda mavzularni mustaqil o‘rganish va
o‘rgangan mavzularni amaliy mashg‘ulotlar, ob’ekt miqyosidagi mashqlar va
kompleks o‘quv mashqlari davomida mustahkamlash orqali amalga oshiriladi.
Ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohasida band bo‘lmagan aholiga ta’lim
berish ma’ruzalar o‘qish, suhbatlar o‘tkazish, o‘quv filmlarini namoyish qilish,
mustaqil ravishda qo‘llanma va eslatmalarni o‘rgatish, radioeshittirishlar va
teleko‘rsatuvlar o‘rdamida olib boriladi.
Bu toifadagi aholini tayyorlashda asosiy e’tibor ularni ma’naviy-ruhiy
tayyorlashga, favqulodda vaziyatlarning turlari va ko‘lami haqida ma’lumot
berishga, yashash sharoitidan kelib chiqqan holda sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan
favqulodda vaziyatlar haqida ko‘nikmalar berishga, favqulodda vaziyatlar sodir
bo‘lgan sharoitda hatti-harakat yo‘llarini o‘rgatishga, sodir bo‘lishi mumkin
bo‘lgan avariyalar, tabiiy ofatlar, falokatlarga oilaviy tayyorgarlik mas’uliyatlarini
singdirib boishga qaratilgan.
Fuqaro muhofazasidan ta’lim o‘quv mashqlari o‘tkazish bilan birgalikda olib
boriladi. Har bir toifadagi aholiga “Diqqat, barchaga!” signali orqali hududning
geografik xususiyatidan kelib chiqqan holda favqulodda vaziyatlarda bajarilishi
lozim bo‘lgan hatti-harakatlarga o‘rgatish bilan o‘quv yili tugatiladi.
Tayyorgarlik shakllari, usullari va vositalari. 
Ofatlarga tayyorgarlikni ta’minlashning 7 yo‘nalishi ajratiladi:
1. Zaiflikni baholash-favqulodda vaziyatga tayyorgarlik shundan boshlanadi.
2. Rejalashtirish – tayyorgarlikni ta’minlash ishlarining bo‘linmas qismi.
Rejaning aniq bir shakli bo‘lmaydi. Rejalashtirish ehtiyojga qarob tuziladi,
favqulodda vaziyatgacha bo‘lgan, u ro‘y berganda va undan so‘nggi harakatlarning
aniq va o‘z vaqtida bo‘lishi ta’minlanadi.
3. Tashkiliy tizim –kuchlarni shakllantirishni ko‘zda tutuvchi yo‘nalish.
Ulardan tayyorgarlikni ta’minlashda foydalanish mumkin.
4. Axborot tizimi –favqulodda vaziyatgacha, u ro‘y bergandan so‘ng zaiflik
darajasini belgilash, ogohlantirish, qaror qabul qilish uchun zarur bo‘lgan axborot
manbai, ehtiyoj, vaqti va tartibini aniqlashni ko‘zda tutuvchi yo‘nalish.





5. Asosiy resurslar –bu yo‘nalish moddiy va moliyaviy resurslarni
shakllantirish, favqulodda vaziyat ro‘y berganda yordam ko‘rsatilishi haqida
shartnomalar tuzilishini ko‘zda tutadi.
6. Ogohlantirish tizimi – muqobil aloqa vositalari ta’minotiga ega mustahkam
ishlovchi ogohlantirish, bashorat qilish va xabar berish tizimini yaratish.
7. Javob qaytaruvchi mexanizmlar – ularda tayyorgarlikni ta’minlashdagi
barcha kamchiliklar ko‘zga tashlanib qoladi, amaliy harakatlar, malaka va
ko‘nikmalar hosil qilinadi.
Aholi tayyorgarligini amalga oshirishda o‘qitish usullaridan bahs-munozara,
o‘quv darsliklari bilan mustaqil ishlash, muammoli vaziyatlarni yuzaga keltirish,
mantiqiy masalalarni mustaqil echish usullaridan foydalanish mumkin.
Bahs-munozara usuli- o‘qituvchi yoki tinglovchilarning fikrlashni talab
qiluvchi savollari bo‘yicha tinglovchi o‘z fikrlarini bayon qiladilar va o‘zgalar
fikrini eshitadilar.
Muammoli vaziyatni yuzaga keltirish – vaziyat bir oz tor tarzda bayon
qilinadi. Bunday vaziyatlarni qo‘llash ko‘proq ma’ruzalar davomida qo‘llanib,
o‘quv jarayoniga muammoli o‘qitish elementlarini kiritish imkoniyatini beradi.
Tinglovchilardan ko‘proq diqqat-e’tiborini shu vaziyatga jalb qilishlarini va xulosa
chiqarishlarini talab qiladi.
Ish o‘yinlari- qandaydir ma’noda inson faoliyatini mashq qilishdan iborat. U
deyarli barcha vaziyatlarni “o‘ynash” va odamlar ruhiyatini tushinish, ularning
o‘rniga o‘zini qo‘yib ko‘rish imkonini beradi.
Ish o‘yinlari quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
-auditoriya va qatnashchilarni tayyorlash;
-vaziyatni, yo‘riqnoma va boshqa materiallarni o‘rganib chiqish;
-o‘yin jarayonini olib borish;
-o‘yin natijalarini tahlil qilib, muhokama etish.
Miyaga hujum” usuli – muammoni shakllantirish, mashq jarayoni, “miyaga
hujum”- qo‘yilgan muammoni engish, eng yaxshi g‘oyalarni tanlab olish va
natijalar to‘g‘risida xabar berish jarayonini o‘z ichiga oladi.
Fuqaro muhofazasi boshqaruv organlarini, kuchlarini, FVDT mansabdor
shaxslarini tayyorlash muvaffaqiyatli hal etilishi hamda barcha pog‘onadagi fuqaro
muhofazasi boshliqlari uyushgan holda reja tuzishlariga, rejaning bajarilishiga
uzluksiz rahbarlik qilishlariga, uni nazorat qilishlariga, shuningdek qo‘l
ostidagilarga yordam berishlariga, o‘quv-moddiy bazasining mavjudligiga, uning
yaratilishiga, yaroqli holda turishiga, hamda muttasil takomillashtirib borilishiga
bog‘lik bo‘ladi.






Download 287.7 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling