O’zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi akademiya m. A. Rustamov ingliz tili darslik

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
INGLIZ TILI GRAMMATIKASI
(MA’LUMOTNOMA)
 
 

---

- 186 - 
 
OT
 
THE NOUN 
Otlar shaxslar, hayvonlar, joylar, narsalar, hodisalar va turli-tuman 
mavhum tushunchalarni ifodalovchi so‘zlar bo‘lib, Who? (kim?) va 
What? (nima?) so‘roqlariga javob bo‘ladi.
Sanaladigan va sanalmaydigan otlar
Ingliz tilidagi otlar ham o‘zbek tilidagi kabi o‘zi ifodalagan
tushunchaga ko‘ra sanaladigan yoki sanalmaydigan otlarga bo‘linadi. 
Ba’zi ko‘p ma’noli otlar bir ma’nosida sanaladigan otlar sirasiga kirsa, 
boshqa ma’nosi bilan sanalmaydigan otlar qatoridan o‘rin olishi 
mumkin. Sanaladigan va sanalmaydigan otlar quyidagi xususiyatlari 
bilan farqlanadi: 
 
Sanaladigan otlar 
birlik va ko‘plik shakllariga ega 
bo‘ladi 
birlik yoki ko‘plikda kelishiga 
qarab birlik yoki ko‘plik 
shaklidagi fe’l bilan keladi 
birlik shaklida kelganda oldida a, 
an, yoki one kabi aniqlovchilar 
bo‘lishi mumkin 
ko‘plik shaklida kelganda oldida 
many yoki few aniqlovchilari 
bo‘lishi mumkin 
faqat ko‘plik shaklida kelganda 
oldidan some aniqlovchisi 
ishlatilishi mumkin 
faqat ko‘plik shaklida oldidan 
number of kelishi mumkin 
Sanalmaydigan otlar 
faqat birlik shakliga ega 
birlik shaklidagi fe’llar bilan keladi 
oldidan a, an yoki one so‘zlari 
aniqlovchi sifatida kelmaydi 
oldidan aniqlovchi sifatida much 
ishlatilishi mumkin 
oldidan aniqlovchi sifatida some 
kelishi mumkin 
oldidan amount of qo‘llanishi 
mumkin 

---

- 187 - 
Muayyan turdagi otlar odatda doim sanaladigan bo‘ladi. Ularni 
quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: 
1.
Odam, hayvon, o‘simlik, hasharot va ularning qismlarini atovchi 
otlar: a boy (bir bola), a girl (bir qiz), a man (bir kishi), a student (bir 
student), a teacher (bir o‘qituvchi), a wife (bir rafiqa), a woman (bir 
ayol), a cat (bir mushuk), a dog (bir it), a horse (bir ot), a mouse (bir 
sichqon), a tiger (bir yo‘lbars), a wolf (bir bo‘ri), a zebra (bir zebra), a 
cactus (bir kaktus), a bush (bir buta), a flower (bir gul), an oak (bir 
eman), a potato (bir kartoshka), a rose (bir atirgul), a tree (bir daraxt), 
an ant (bir chumoli), a butterfly (bir kapalak), a caterpillar (bir qurt), a 
fly (bir pashsha), a mite (bir burga), a tick (bir kana), a wasp (bir ari), 
an ankle (bir to‘piq), a bone (bir suyak), a face (bir yuz), a head (bir 
bosh), a nose (bir burun), an ear (bir quloq), a wing (bir qanot) va 
boshqalar. 
2.
Turli shakllarga ega bo‘lgan narsa va obyektlarning nomlari: a 
ball (bir to‘p), a building (bir bino), a house (bir uy) a tent (bir 
palatka), a car (bir mashina), a door (bir eshik), a window (bir deraza), 
a shop (bir do‘kon), a mountain (bir tog‘), a river (bir daryo), a lake 
(bir ko‘l), a valley (bir vodiy), a street (bir ko‘cha), a church (bir 
cherkov), a stadium (bir stadion), a tree (bir daraxt), a lamp (bir 
lampa), an umbrella (bir soyabon), a book (bir kitob), a pen (bir 
ruchka) va boshqalar. 
3. O‘lchov birliklari (uzunlik, maydon, og‘irlik, hajm, harorat, 
bosim, tezlik va boshqalarni o‘lchashda ishlatiladigan so‘zlar) va 
tasnif so‘zlari (turlarni atash uchun xizmat qiladigan so‘zlar). 
Sanalmaydigan otlar o‘lchanishi yoki tasniflanishi mumkin: an inch 
(bir dyum = 2,54 sm.), a foot (bir fut = 30,48 sm.), a type (bir tur), a 
bit (bir chimdim, ozgina), a piece (bir bo‘lak), a square foot (bir 
kvadrat fut), a square meter (bir kvadrat metr), a cubic inch (bir kub 
dyum), a cubic centimeter (bir kub sm.), a part (bir qism), a degree 
(bir daraja), a drop (bir tomchi), a gramm (bir gramm), a meter (bir 
metr), a pound (bir funt), an item (bir band) va boshqalar. 
4. Jamiyatdagi tasniflanishga oid otlar: a family (bir oila), a clan 
(bir to‘da), a tribe (bir qabila), a country (bir mamlakat), a city (bir 

---

- 188 - 
shahar), a state (bir davlat), a word (bir so‘z), a phrase (bir ibora), a 
language (bir til) va boshqalar. 
5. Ba’zi mavhum tushunchalarni ifodalovchi otlar: a help (bir 
yordam), a hindrance (bir to‘siq), an idea (bir fikr), an invention (bir 
kashfiyot), a nuisance (bir noxushlik), a plan (bir reja), a rest (bir 
hordiq), a scheme (bir chizma), a taboo (bir tabu/taqiq) va boshqalar.