O‘zbekiston Respublikasi pul tizimi bir necha elementlardan tashkil topgan. Pul tizimi elementlari jumlasiga quyidagilar kiradi: rasmiy pul birligi; naqd pul emissiyasining tartibi; pul muomilasini tashkil etilishi va tartibga solinishi. O‘zbekiston Respublikasining rasmiy pul birligi SO‘Mdir. Bir so‘m yuz tiyindan iborat. So‘m O‘zbekiston Respublikasida yagona, cheklanmagan va qonuniy to‘lov vositasi bo‘lib hisoblanadi.O‘zbekiston Respublikasining pul birligi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1994-yil 16-iyunda e’lon qilingan «O‘zbekiston Respublikasi milliy valutasini muomilaga kiritish to‘g‘risida»gi farmoniga asosan 1994-yil 1-iyuldan boshlab muomilaga kiritildi.O‘zbekiston Respublikasining Milliy valutasi – «SO‘M» O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankning qiymati 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100 SO‘M,1996- yildan boshlab 200 SO‘M, 1999-yildan boshlab 500 so‘m va 2001-yildan boshlab 1000 so‘m bo‘lgan bank qog‘oz pullari, 1, 3, 5, 10, 20, 50«tiyin» va 1, 5, 10, 25, 50 «SO‘M» bo‘lgan metal tangalar naqd pul muomilasiga chiqarildi. Markaziy bank O‘zbekiston Respublikasi hududida qonuniy to‘lov vositasi sifatida banknotlar va tangalar ko‘rinishidagi pul belgilarini muomilaga chiqarishda mutloq huquqqa ega,ularni qalbakilashtirish va noqonuniy tarzda tayyorlash qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortishga sabab bo‘ladi.O‘zbekiston Respublikasi iqtisodini pul-kredit tartibga solish O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki: zahiralarning majburiy me’yorlarini,kreditlar bo‘yicha stavkalarni belgilaydi; tijorat banklari uchun iqtisodiy normativlarni o‘rnatadi; qimmatli qog‘ozlar bilan bog‘liq bo‘lgan operatsiyalarni amalga oshiradi va boshq.«O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘g‘risida»gi qonunga binoan Markaziy bank, Hukumat bilan hamkorlikda pulning mustahkamligini ta’minlashga qaratilgan yagona davlat kredit-pul siyosatini ishlab chiqadi va amalga oshiradi. Pul muomilasi pulning naqd pul va naqd pulsiz shakldagi harakati bo‘lib, tovarlar muomilasiga xizmat qiladi.Yuqoridagi ta’rifdan ko‘rinib turibdiki, pul muomilasining ikki turi mavjud:
Do'stlaringiz bilan baham: |
