Oʻzbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi oʻzbеkistоn davlat jismоniy tarbiya va sport universiteti ziyamuxamedova sabohat abdullayevna

ANTROPOZOONOZ INFEKSIYASI 
Infeksiya manbai hayvonlar hisoblanadi. Ulardan odamga yuqadigan 
kasalliklar zoonozlar deb ataladi. Bu guruhga brutsellyoz, toun, tulyaremiya, 
kuydirgi va boshqalar kiradi.
BRUTSELLYOZ 
Kasallikni brutsellalar qo‘zg‘atadi. Hozirgi vaqtda brutsellalarning 6 ta 
asosiy turi ma’lum. Ko‘proq Br. Meletensis mayda hayvonlarda Br. abortus bovis 

---

108 
qoramollarda va Br. Abortussuis cho‘chqalarda uchraydi. Brutsellalar 60

da 
qizdirilganda yarim soatdan keyin 80-85

da 5 daqiqadan keyin nobud bo‘ladi. 
Quyosh nuri va dezinfeksiyalovchi moddalar ta’sirida tez nobud bo‘ladi.
Epidemiologiyasi. Kasal hayvonlar infeksiya manbai hisoblanadi. 
Brutsellalar odam organizmiga og‘iz orqali yoki yaqin aloqa yo‘li bilan tushadi. 
Ular kasal hayvonlar suti bilan bir necha yilgacha ajralib turadi. Bunday sutni 
qaynatmay ichish kasallik yuqishiga sabab bo‘ladi. Brutsellalar hayvonlar 
organizmidan siydik va go‘ngi orqali ham ajraladi. Kasal hayvonlar ko‘pincha 
chala bola tashlaydi. Oqibatda, veterinariya xodimlari, cho‘ponlarga, qushxona 
xizmatchilariga brutsellalar aloqa yo‘li bilan yuqadi. Brutsellyoz kasal odamdan 
boshqa odamga yuqmaydi.
Klinikasi. Kasallikning inkubatsion davri 1-4 hafta. Kasallik kechish 
muddatlariga va belgilariga ko‘ra, turli-tuman ifodalanadi. Unda harorati 
ko‘tarilishi, titroq bosishi, qattiq terlash, jigar va taloq kattalashishi kuzatiladi. 
Isitma ancha uzoq vaqt davom etadi. Isitma egri chizig‘i ko‘pincha to‘lqinsimon 
bo‘ladi. Gavda haroratining yuqori bo‘lishiga qaramay, umumiy intoksikatsiya 
unchalik ifodalanmaganligi brutsellyoz uchun xos xususiyatdir. Kasallikning 
surunkali shakllarida tayanch-harakat apparati (qo‘l-oyoqlar) bo‘g‘imining 
jarohatlanishi kuzatiladi. Bemorlar, shu sohalarda og‘riqdan, harakat 
cheklanganligidan shikoyat qiladilar. Qo‘ltiq osti va chovdagi limfa bezlari 
ko‘pincha kattalashadi. Vaqtida davolanmasa nogiron bo‘lib qolish mumkin.