O‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Tayanch  so‘zlar:  ilmiy  -  tadqiqot,  kuzatish,  suhbat,  ijodni  o‘rganish,  test, 
so‘rovnoma, maktab hujjatlarini tahlil qilish, eksperiment, tajriba - sinov, birdan - bir 
farqlanish,  birdan-bir  o‘xshashlik,  birga  bo‘ladigan  o‘zgarishlar,  statistika 
ma'lumotlar, matematika, kiberiyetika.  
 
A)  Ilmiy  -  tadqiqot  metodlari.  Pedagogik  kuzatish.  Suhbat  metodi.  Bolalar 
ijodini o‘rganish. Test, so‘rovnomalar metodi. 
  Pedagog-olimlar  va  amaliyotchilar  o‘z  ishlarini  mavjud  pedagogik  hodisa  va 
jarayonlarni, yangi g‘oyalarni, bironta metod, usul, vosita, mashq, o‘yin yoki ularning 
majmuasi  samarasini,  qaysi  bir  yoki  bir  guruh  o‘quvchi-talabalarning  bilim,  saviya, 
hulq-atvorlarini  o‘rganishda,  umuman  olganda  ta'lim-tarbiya  mazmun-mohiyatini 
boyitishda,  yangilashda  pedagogikaning  maqsadi  va  vazifalariga  muvofiq  keladigan 
metodlari  bilan  o‘rganadi.  Kasbiy  pedagogika  talabalarga  ilmiy-tadqiqot  metodlarni 
taqdim  qilganda  ularni  o‘rta  va  o‘rta  maxsus  bilim  yurtlarda  tahsil  olayotgan  yosh 
avlodni  tarbiyalash,  o‘z  kasbiga  bilimli  qilish  va  o‘qitishning  real  jarayonlariga  xos 
bo‘lgan tashqi va ichki aloqa va munosabatlarni toptirishga, ularning ijobiy va salbiy 
tomonlarni  ajratishga,  bilim  berishning  optimal  yo‘llari,  metod  va  vositalarini  ilmiy 
tekshirishlar  o‘tkazib  aniqlashga  o‘rgatadi.  Talaba  -  bo‘lajak  mutaxassis-o‘qituvchi 
sifatida  ta'lim-tarbiyaning  maqsadi,    mazmuni,  shakl,  metod,  vositalari  qanchalik 
to‘g‘ri tanlansa, bu jarayonni takomillashtirish darajasi shunchalik yuksaladi. O‘qitish 
va tarbiyalashdan avval hamda shuning ayni paytida tekshirishga yo‘naltirilgan ilmiy 
-  tadqiqot  metodlari  tizimi    kasbiy  pedagogika  fanida  to‘la  yaratilgan.  Quyidagi 
mazkur  holatlar  o‘qituvchining  o‘quvchilar  to‘g‘risida  bilimlarini  yanada 
takomillashtirishga xizmat qiladi: 
- o‘quvchilarning  munosabatlari va bir-biri o‘rtasidagi tafovutlar mavjudligi; 
-  o‘qitish  va  tarbiyalash  jarayonida  vujudga  keladigan  o‘qitish  va  tarbiyalash 
vazifalari, shakl, metod va vositalarning o‘zgarishi; 
- metod va vositalarning amalga oshirishning qay darajada murakkabligi; 
-  har  bir  o‘quvchining  oila,  ota-ona,  aka-uka,  do‘stlari,  mahallasi,  o‘qituvchisi, 
maktabi, sinfi, guruhi, vataniga ixlosi; 

---

73 
 
- har bir o‘quvchining bilim, mehnat, qaysidir ish, kimnidir qutqarish, himoyalash, 
yordamga hamma vaqt tayyor bo‘lishiga, mardlik, jasurlik ko‘rsatishiga intilganligi; 
- har bir o‘quvchining o‘ziga xos xususiyatlarini, aqliy, ruhiy, xulqiy va jismoniy 
tomonlarini qay darajada o‘sib borishi; 
- har bir o‘quvchini uning bilimi, saviyasi, qobiliyatlari bilib olib qaysi andozada 
o‘qitish va tarbiyalash mumkinligi; 
- o‘quvchi kamolotiga ta'sir etuvchi irsiyat, oila sharoiti, atrof-muhit aniqligi;  
- bilim, ko‘nikma va malaka o‘zlashtirish qobiliyati darajasi. 
Mazkur quyida ishlab chiqilgan metodlarga tayangan holda ish yuritish maqsadga 
muvofiq hisoblanadi: