O‘zbekiston Respublikasi mustaqil tashqi siyosatining yo‘lga qo‘yilishi va tashqi siyosati tamoyili

O’zbekiston-Rossiya munosabatlari
2005 yilgi inqiroz davrida Rossiya dastlab Oʻzbekiston hukumatining harakatlarini qoʻllab-quvvatlagan va Oʻzbekistonning xalqaro yakkalanishidan Markaziy Osiyoda oʻz mavqeini mustahkamlash uchun foydalangan . Rossiya hukumati O‘zbekiston so‘roviga ko‘ra 2005 yilning iyun oyida Ivanovo shahrida Andijon voqealarida ishtirok etganlikda ayblanib qidiruvda bo‘lgan bir guruh shaxslarni qo‘lga oldi. 2006 yilning avgustida Rossiya Bosh prokuraturasi xalqaro tashkilotlar ushbu shaxslarni siyosiy qochqinlar deb tan olganiga qaramay, Rossiyada siyosiy boshpana olishdan bosh tortgan 12 nafar Oʻzbekiston va bir nafar Qirgʻiziston fuqarosini Oʻzbekistonga ekstraditsiya qilish toʻgʻrisidagi qarorini eʼlon qildi. O‘zbekiston prokuraturasi ularni “ekstremistik jinoiy hamjamiyatda ishtirok etish, ekstremistik faoliyatga ommaviy chaqiriqlar, terrorizm, qo‘poruvchilik, qotillik, tartibsizliklar va o‘qotar qurol va o‘q-dorilarni noqonuniy sotib olishda” ayblamoqda. O‘zbekiston ularga “qiynoqqa, zo‘ravonlikka, boshqa shafqatsiz yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala yoki jazoga duchor bo‘lmaslik” hamda ularga nisbatan “o‘lim jazosi” qo‘llanilmasligini kafolatlagan.
9-iyun 2005 yilda Rossiya Mudofaa vaziri Sergey Ivanov Bryusselda boʻlib oʻtgan Rossiya-NATO kengashi yigʻilishida Andijonda Oʻzbekiston hukumati “xalqaro islom terrorizmi” kuchlari bilan toʻqnash kelganini aytgan edi. U O‘zbekiston rasmiylari harakatlarining qonuniyligini xalqaro tergov o‘tkazishga qarshi chiqdi. Ivanovga koʻra, xalqaro tashkilotlar tartibsizlikni bostirish boʻyicha rasmiylarning harakatlarini emas, balki uning oʻzi qanday sharoitda boʻlganini oʻrganishi kerak edi: “Bizda juda ishonchli maʼlumotlar bor: Andijonda sodir boʻlgan barcha voqealar Afgʻoniston hududidan ilhomlantirilgan. Islomiy tashkilotlarning qurollangan jangarilari, jumladan, Tolibon uzoq vaqtdan beri O‘zbekistonga bostirib kirishga hozirlik ko‘rmoqda ... Pirovardida, bu strategik muhim mintaqada xalqaro terrorizm tahdidini to‘xtatish haqida ketmoqda”.
Rossiya hukumati Andijon voqealarini tergov qilishni tartibsizliklarni qo'zg'atuvchilar va "xalqaro terrorizm" o'rtasidagi aloqalarni qidirishga qisqartirishga chaqirdi. May oyi oʻrtalarida tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov: “Oʻzbekistonda qurolli ekstremistlar guruhini kim va qanday maqsadda toʻplaganini chuqur tekshirish kerak”, dedi.
GUUAM tashkilotidan chiqishini rasman eʼlon qildi , uning pozitsiyalari tobora aksilrossiyaga aylanib borayotgani, 14-noyabr kuni Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi Tashkilotiga aʼzo boʻlish niyatini eʼlon qilgan edi . 2005 yilda u Rossiya bilan ittifoq shartnomasini imzoladi, 2001 yildan beri Afg'onistondagi operatsiyalarni havodan qo'llab-quvvatlash uchun foydalaniladigan AQSh harbiy-havo kuchlari uchun Qarshi-Xonobod bazasini yopdi va 2006 yildan beri Rossiya qo'shinlari foydalanishi uchun foydalanishga tayyor. . 25 yanvar 2006 yil O'zbekiston Prezidenti Islom Karimov sammitda Sankt-Peterburgda YevrAzES O‘zbekistonning YevrAzESni tashkil etish to‘g‘risidagi bitimga qo‘shilishi haqidagi protokolni tantanali ravishda imzoladi.
7 martda “ O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi o‘rtasidagi ittifoqchilik munosabatlari to‘g‘risidagi shartnomani ratifikatsiya qilish to‘g‘risida”gi qonunni imzoladi . Avvalroq u O‘zbekiston parlamentining har ikki palatasi tomonidan bir ovozdan ratifikatsiya qilingan edi. Shartnomaning asosiy shartida davlatlar harbiy tahdid yuzaga kelganda bir-birlariga yordamga kelishlari qayd etilgan: “Tomonlardan birining fikricha, tinchlikka tahdid soladigan, tinchlikni buzadigan yoki uning xavfsizligi manfaatlariga daxldor bo‘lsa, shuningdek, tomonlardan biriga nisbatan bosqinchilik harakati sodir etish tahdidi yuzaga kelsa, tomonlar pozitsiyalarni kelishish va bunday vaziyatni hal qilish bo‘yicha amaliy chora-tadbirlarni muvofiqlashtirish uchun zudlik bilan tegishli maslahatlashuvlar mexanizmini ishga tushiradilar.
9 mart kuni Prezident Karimov respublikaning YevrAzESga qoʻshilishi haqidagi protokolni ratifikatsiya qilish toʻgʻrisidagi qonunni imzolagani xabar qilingan edi .
Islom Karimov 2005 yilning yozidan buyon ma'lum bir davlatdagi qo'zg'olon yoki qo'zg'olonni bostirish uchun qo'llanilishi mumkin bo'lgan xalqaro tezkor harakat kuchlarini yaratish zarurligini tobora ko'proq ta'kidlab kelmoqda. Aynan shu g‘oya 2005-yil oktabr oyida Rossiya va O‘zbekiston o‘rtasida imzolangan ittifoqchilik munosabatlari to‘g‘risidagi shartnomaga asos bo‘ldi.
KXShT doirasida postsovet hududida xalqaro “aksilinqilobiy” kuchlarni yaratish loyihasini ham o‘ylab topdi . Ushbu tashkilotga a'zo bo'lishga tayyorgarlik ko'rish jarayonida O'zbekiston uni takomillashtirish bo'yicha takliflar to'plamini tayyorladi, jumladan, uning doirasida razvedka va kontrrazvedka tuzilmalarini yaratish, shuningdek, KXShTga Markaziy Qo'mitaga ichki xavfsizlik kafolatlarini berish imkonini beradigan mexanizmlarni ishlab chiqish. Osiyo davlatlari.
2006 yil boshida Rossiyaning "Gazprom" kompaniyasi va O'zbekiston o'rtasidagi muzokaralar ishlab chiqarishni taqsimlash to'g'risidagi bitim (PSA) shartlariga ko'ra Rossiya kompaniyasiga uchta yirik gaz konlarini - Urga, Quanish va gaz konlarini o'zlashtirish huquqini berish bo'yicha yakuniy bosqichga kirdi. Oqchaloq dalalar guruhi ( Ustyurt platosi ) .
Shartnomaning imzolanishi Gazpromni O'zbekiston gaz eksportida nazorat qiluvchi o'yinchiga aylantiradi. “Gazprom” turkman gazini O‘zbekiston hududi orqali tranzit qilish operatori ham hisoblanadi. Agar PSA ishlasa, 2007 yildan boshlab Gazprom O'zbekistondan gaz eksportini monopoliyaga oladi. Aftidan, O‘zbekiston Ustyurtdagi gaz konlarini o‘zlashtirishni to‘liq “Gazprom”ga berish niyatida.