O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti

1. dastlabki ma’lumotlarga aniqlik kiritish.
1.1. gidrotexnika inshooati ga va undagi avariyaga tavsif berish (vaqti, ahvoli va h.k).
1.2. ob’ekt joylashgan yer yuzasiga tavsif berish (relef o`simliklar, qurilishlar, transport magistrallari va boshqa infrastrukturani mavjudligi).
1.3. ob-havo, iqlim sharoiti (yil fasli, kecha-kunduz vaqti, ob-havo ahvoli va h.k).
1.4. aholiga hududga va fuqaro muhofazasiga ta’sir darajasi.
2. Xafvli joyni shikastlovchi omillari va ko`rsatgichlarni aniqlash:
2.1. Urib ketgan to`lqinning balandligi va tezligi.
2.2. Suv bosishning maksimal va amaldagi chuqurligi.
3. Halokatli suv bosish joyining xaritaga (rejaga, chizmaga) tushirish.
4. Halokatli suv bosishning vaqt omillarini aniqlash.
4.1. Urib ketgan to`lqinning muayyan chegaralarga va muhim ob’`ektlarga (aholi yashash joylariga) yetib kelish vaqti( daqiqa, soat kabi vaqt birliklarida).
4.2. Suv bosish qancha davom etishi (butun suv bosish joyida va uning alohida qisimlarida).
5. Ehtimol bo`lgan talofat va zararlarni aniqlash.
6. Muhofaza qilish va favqulodda vaziyat chegarasi yuzasidan asosli qarorga kelish uchun, halokatli suv bosishining aholiga, hududga va fuqaro muhofazasiga ta’sirini aniqlash.

Hisob qisim
Mavjud suv ombori misolida xavfsizlik mezonalari taxlil qilish.
Ishdan maqsad: mavjud suv omborining xavfsizlik mezonlarini me’yoriy qiymatlar bilan taqqoslash.
Masalani quyilishi: berilgan mavjud suv omborining xavfsizlik mezonini aniqlash va uni me’yoriy qiymatlar bilan solishtirish.
Ishi bajarish uchun namuna. gidrotexnika inshootining xavfsizligi ko’rsatgichlari “Inshoot - asos -suv ombori” tizimida umumiy yoki xar bir elementning eng axamiyati qismlarini diagnostika qilish va baxolashdan iborat.
Gidrotexnika inshooti qurulish mezonlari.
K1 (M1) - birinchi (ogoxlantiruvchi) daraja, diagnostika kursatgichlarining bunday darajasida, gidrotexnika inshooti va uning asosining chidamlilik, mexanik va filtratsiya mustaxkamligni, suv o’tkazish inshootlarining suv o’tkazish qobiliyati xali me’yoridagi ekspluatatsiya shartalariga javob beradi.
K.2 (M2) - ikkinchi, diagnostik ko’rsatgichlarning qiymatlari yo’l quyiladigan chegaraga yetib, ulardan oshsa, gidrotexnika inshootining loyixa tarkibiga ko’ra, gidrotexnika inshootidan foydalanishga yo’l ko’yilmasligi kerak.
Pachkamar suv ombori misolida quyidagi xolatlarda buzilishi yuz berishi mumkin:
- suvning tug’on ustidan oshib o’tishda natijasida;
-gidrotexnika inshooti asosi va tanasidagi gruntlarning filtratsiya mustaxkamligi yuk, olganda;
- tug’on qiyaliklari buzilganda.
Gruntning filtratiyaga chidamliligi filtratsiyaning mumkin bulgan tartibi, depressiya chizigining egriligi xolati, drenaj sarfi kattaligi va bosim gradiyetiga bogliq. Jadvalda me’yordagi dimlanish satxida yuqori byef satxi va pezometrlardagi suv satxi orasidagi bog’lanishlar asosida xavfsizlik mezonlari keltirilgan.

№ Metrlar	Standart	Meyordagi dimlanish satxi				Pyezometrdagi suv satxi
		K1	K2			K1		K2
Stvor 1 , PK 5 + 47 - PK 5 + 54
21	0.35	676.00		676.00	674.67		674.32
22	0.37	675.56		675.93	674.06		672.69
24	0.61	675.57		676.00	673.13		672.56
25	0.38	674.19		675.16	673.84		672.86

Xulosa: Suvning tug’on ustidan yoki ko’tarma dambadan oshib o’tishi normal ekspluatatsiya sharoitlarida yuz bermaydi.

Xulosa
Men “Bino inshoatlar xavfsizligi” fanidan kurs loyiha mavzuyim “Ekstremal va maxsus sharoitlarda gidrotexnik inshootlar qurilishining o‘ziga xosligi’’.
Kurs loyihaning I bo’limida gidrotexnika inshootlar tasnifi va umumiy masalalari; gidrotexnika inshootlari to‘g‘risida tushuncha va ularning tasnifi, gidrotexnika inshootlariga qo’yiladigan umumiy talablar va inshootlarga ta’sir etadigan sesymik kuchlar va yuklar, qidiruv va tadqiqot ishlarining vazifalari va qurilishda me’yoriy hujjatlar asosida ishlarni olib borishni ta’minlashni o’z ichiga oladi.
Kurs loyihaning II bo’limida ekstremal va maxsus sharoitlarda gidrotexnik inshootlar qurilishining o‘ziga xosligi; gidrotexnika inshootlari va zaminlari ularni yaxshilash usullari, ekstremal va maxsus sharoitlarda gidrotexnik inshootlarining xavfsizligi to‘g‘risida imzolangan qonun va moddalar, favqulodda vaziyatlarning yuzaga kelish xavfini olsdini olish haqida ma’lumotlar keltirilgan.
Hisob qismida mavjud suv ombori misolida xavfsizlik mezonalari taxlil qilishni hisoblab chiqdim.
Gidrotexnik inshootlar xavfsizligining umumiy masalaari, gidrotexnika inshootlar to’g’risida umumiy tushuncha, vazifasi va amaliy ahamiyati, huquqiy-meyoriy hujjatlarda gidrotexnik inshootlar xavfsizligini ta’minlashning asosiy masalalari, gidrotexnika inshootlarining tasir etuvchi ichki va tashqi ta’sirlar haqida bilim va ko’nikmalarga ega bo’ldim.