O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulug`bek nomidagi

 
1) torli: 
a) kamonli sozlar: g‘ijjak, qoʼbiz, sato va boshqalar,
b) chertib chalinadigan sozlar: tanbur, rubob, setor, doʼmbira, tor, dutor. 
c) urib chalinadigan torli sozlar: chang, qonun,ud. 
 
2) puflab chalinadigan cholgu asboblari nomlari: surnay, qoʼshnay, 
shoxnay, gajirnay, nay karnay, chanqobiz, sibizga va b. 
 
3) teri qoplamali: nog‘ora, doira cholg‘u asboblari 
 
Xalq cholg‘ulari esa maʼlum millat (elat) musiqa ijrosi uchun qoʼllaniladi 
va musiqiy tovush quroli boʼlish bilan birga, moddiy madaniyat mahsuli hamdir; 
mukammal shaklida xalq badiiy tafakkuri, nafosat tasav-vurlari, ramziy maʼnolar 
aks etgan. Cholg‘ular xalq hayotida sof estetik vazifa bajarishdan tashqari shomon-
baxshilar, afsungarlar ruhiyatga taʼsir oʼtkazishda, harbiylar, choʼponlar, dehqonlar 
tomonidan boshqaruvchi, qoʼrqituvchi, chorlovchi tovush quroli sifatida foydalanib 
kelingan.[5] 
 
1.Ijrochilarga nisbatan qo‘llanadigan terminlar: doirachi, sozanda, 
xonanda, hofiz, ashulachi, qoshiqchi, jornavoz, yakkaxon kabi. 

---

134 
Mazkur musiqa ijrochiligi terminlarining har biri oziga xos ma’no 
tuzilishiga, tarixiy-etimologik manbasiga ega. Jumladan, sozanda so‘zi asli forscha 
bolib, quruvchi, yaratuvchi; cholguvchi kabi manolarni anglatadi. Eski ozbek 
adabiy tilida sozanda sozi cholguvchi ma’nosida qo‘llangan. Arabcha mashshoq 
sozining asl lugaviy ma’nosi esa oqituvchi, ustoz; usta bolib, hozirgi ozbek adabiy 
tilida xalq cholg’u asboblarida musiqa asbobi chaluvchi sozanda manosida 
qollanadi. Cholguvchi sozi ham cholgu chaluvchi sozanda; musiqachi ma’nosini 
anglatadi.
 
2. Musiqiy asarlarga nisbatan umumiy nomlar va janrlar nomlari: