O`zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

Quyidagilar sanоat namunalari sifatida e`tirоf etilmaydi: 
 matbaa mahsulоtlari; 
 mе`mоrchilik оb`еktlari, (kichik mе`mоrchilik shakllaridan tashqari) sanоat, 
gidrоtехnika inshооtlari va bоshqa statsiоnar inshооtlar; 
 suyuq, gazsimоn, sоchiluvchan yoki shunga o`хshash mоddalardan ibоrat 
o`zgaruvchan shakldagi оb`еktlar; 
 buyumning faqat tехnik funktsiyasi bilan bоg`liq bo`lgan yеchimlar; 
 mahsulоtlarning jamоat manfaatlariga, insоnparvarlik va aхlоq qоidalariga zid 
yеchimlar. 
Sanoat namunalarini tasviflovchi belgilar 
Sanoat namunasining mohiyati va uni huquqiy muhofazalash hajmi eng avvalo, 
uning muhim belgilari majmui bilan ifodalanadi, bu belgilar namuna fotosuratlarida 
aks ettiriladi va buyumning tashqi ko‘rinishi va o‘ziga xos xususiyatlarini belgilab 
beradi. Muhim belgilarni so‘zlar bilan tavsiflash tasviriy axborotni tushuntirib berishni 

---

33 
ta’minlaydi. Odatda, sanoat namunalarining turlarini tavsiflash uchun quyidagi 
belgilardan foydalaniladi: 
1. Murakkab kompozitsiyali, asosi keng hajmiy–fazoviy tuzilishga ega bo‘lgan 
buyumlar (masalan, dastgoh, qishloq xo‘jalik mashinasi, mototsikl va hokazo) 
quyidagi belgilar bilan tavsiflanadi: 
kompozitsiya elementlarining mavjudligi; 
elementlarning o‘zaro joylashishi; 
kompozitsiya elementlarining shakli. 
2. Yakka blokli kompozitsiyaga ega buyumlar (masalan, televizor, radiopriemnik, shit 
priborlari, qutichalar), shuningdek elementar geometrik hajmlar nisbati asosida 
qurilgan (masalan, mebel seksiyasi bloklari) badiiy–konstruktorlik yechimlari 
quyidagi belgilar bilan tavsiflanadi: 
kompozitsiya elementlarining tarkibi va taqsimlanishi; 
buyumlarning, odatda, frontal yuzasida bo‘ladigan bu elementlarning plastik, grafik, 
rangli va faktura yechimlari. 
3. Buyumlar to‘plamlarining badiiy-konstruktorlik yechimlarini tavsiflashda, tegishli 
buyumlarni (to‘plam tarkibiga kiradigan) tavsiflash uchun foydalaniladigan 
belgilardan tashqari, quyidagilarni aks ettiruvchi belgilardan foydalaniladi: 
to‘plamning turli qismlari o‘zaro aloqasining xarakteri; 
elementlarning o‘zaro bir–biriga aloqadorligi; 
dastlabki elementlarning o‘zi va bu elementlardan foydalanib yaratilgan buyumlar, 
shuningdek umuman to‘plamning mutanosib tuzilishi. 
4. Tashqi ko‘rinishi ikki holatda: yopiq (taxlangan) va ochiq (masalan, shkaflar, 
sovitkichlar, yopiq korpus ichidagi priborlar, telefon budkalari va hokazo) buyumlarni 
tavsiflashda buyumning ham tashqi, ham ichki hajmini ifodalovchi elementlar bunday 
belgilar bo‘lishi mumkin.