O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi oliy ta’lim tizimi pedagog va rahbar kadrlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini

R
asm 3. Yoritilmagan r-p o‘tishli yarim o‘tkazgichda energetik zonalar strukturasi (a), elektrostatik potensial taqsimoti (b). 2l – fazoviy zaryad sohasining kenglini, U_E – r- va p- sohalar chegarasidagi muvozanat xol uchun elektrostatik potensial, E_g – man qilingan soha kengligi, shtrixlangan chiziq – muvozanat holi uchun Fermi sathi.
r-p o‘tishga qo‘yilgan elektr kuchlanishi ta’siri natijasida to‘g‘ri yunalishdagi tok bilan deyarli teng bo‘ladi. Yoritilish jarayoni boshlangan vaqtdan boshlab ortiqcha ( muvozanatdagiga nisbatan) zaryadlarning to‘planishi (elektronlarning p-sohada va teshiklarning r-sohada) potensial to‘siq balandligini kamaytiradi, yoki boshqacha qilib aytganda elektrostatik potensialni pasaytiradi (3-Rasmga qarang). Bu esa o‘z navbatida tashqi yuklanmadan oqayotgan tok kuchini oshiradi va qarama-qarshi oqimlar hosil qiluvchi elektronlar va teshiklar oqimini r-p o‘tishdan o‘tishini ta’minlaydi. Yorug‘lik tufayli hosil bo‘lgan ortiqcha juftliklar soni r-p o‘tish yoki tashqi yuklanma orqali ketayotgan juftliklar soniga teng bo‘lganda statsionar muvozanat hosil bo‘ladi. Odatda bu hol yoritilish jarayonining mingdan bir soniyasi davomida ro‘y beradi.
QE qisqa tutashuv toki I_kz ni, tushayotgan optik nurlanish zichligi va spektral tarkibidan o‘rganish element tuzilmasi ichida bo‘layotgan alohida har bir nurlanish kvantining elektr energiyasiga aylanish jarayoni samaradorligi haqida tasavvur hosil imkoniyatini beradi. QE uchun ma’lum yorug‘lik oqimi zichligi tushayotgan hol uchun quyidagi tenglamani keltirish mumkin.
I_kzyu(λ) = I_kzt(λ)/[1-r(λ)] (3)
bu erda I_kzt(λ) va I_kzyu(λ) – QE qisqa tutashuv tokining qiymati, berilgan intensivlikdagi tushayotgan va yutilgan nurlanish uchun, r(λ)- birlamchi qaytish koeffitsienti. Keltirilgan uchchala kattaliklar xam bir xil to‘lqin uzunligi bo‘lgan hol uchun to‘g‘ridir.
QE ni tahlil qilish va sifatini baholash uchun uning I_kz tokining spektral xarakteristikasini yutilgan har bir kvant nur uchun hisoblangani o‘ta muhimdir. Bu kattalikni quyosh elementining effektiv kvant chiqishi deyiladi va Q_eff bilan belgilanadi. Agar No – YAO‘ material sirtining birlik yuzasiga tushayotgan kvantlar soni bo‘lsa, u holda